[zaloguj się]
[pdf]

MLECZNO (15) sb n

e pochylone, o jasne.

Fleksja
sg
N mléczno
G mléczna
D mlécznu
A mléczno
I mléczn(e)m
L mlécznie

sg N mléczno (3). ◊ G mléczna (7). ◊ [D mlécznu.] ◊ A mléczno (3). ◊ I mléczn(e)m (1). ◊ L mlécznie (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Mleko w różnej postaci i przetwory z mleka, nabiał; lacticinia Mącz; lactantia, lactaria, lactarii cibi Cn (15): MurzNT 13v; LibMal 1554/184v; Mącz 181b; Iż [Rzymianie] dziećiom w poſt zmlecżnem ieść dáią. SkarJedn 232; A káżdey [dworki] pilność tym ſie okaże/ ktora nawięcey bydłá przychowa/ bo iuż ná tym iey poſługá należy: potym ná mlecżnie. GostGosp 116, 74; ZbylPrzyg B4v.

W połączeniu z określeniem miary (1): zeznal ze przed pulroczem wbidgoſczi stem tho Andrzeykiem wzyal pyencz Mendeli Mlyeczna v Reczka myeſczanyna thamze Bidgoſkyego LibMal 1554/184v.

W charakterystycznych połączeniach: mleczna pożywać, mleczno (z mlecznem) jeść (2).

Szeregi: »mięso (jajca) a(l)bo (i) mleczno; [mięso z mlecznem]« = potrawy objęte okresowym postem w Kościele katolickim (7): miaſto mięſa abo mleczna/ wolno ieſt by chcieli i ſamego ſzatana póſzrzeć MurzNT 111, 13v; Y my [katolicy] nie przeto pośćimy/ żeby mięſo/ iáycá/ mlecżno niedobre było: ále iż wiemy/ że y ten grzeſzy/ kto dobrych rzecży nie dobrze vżywa. WujJud 197, 196, 198; WujNT 744; SkarKaz 121a; [także też dobre ieſt mięſo y máſło; ále dobrze ieſt y mięſu y mlecżnu/ dla trapienia ćiał náſzych przez Poſt/ a przy tym dla gorętſzey Modlitwy/ dáć pokoy na cżás. HerbOdpow V6v, Aa; Poſt ćieleſny álbo Kośćielny/ álbo pozwierzchny/ ten záſię ieſt/ powśćiągnienie álbo wſtrzymawánie od roſkoſznych potraw: jáko od mięſá y od mlecżná pewnych cżáſow/ á zwłaſzcżá dni od Kośćiołá náznácżonych. WujPosŚw 1584 138 (Linde)].

[»mleczno i nabiał«: Zbiegay wſzyſtkę/ iáko chceſz/ Biblią: nienaydzieſz ty nigdzie przy Poſcie/ żadney zmianki Mięſa, iáiec/ mlecżná y nabiáłu HerbOdpow Pp2.]

Synonim: nabiał.

TZ