Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROBIĄC

Następne hasło: ROBIĆ »

ROBIĄCY (43) part praes act

o jasne.

Fleksja

sg
m	N	robiący, robiąc	f	N	robiącå	n	N	robiąc(e)
	D	robiąc(e)mu		D			D
	A	robiącégo, robiąc		A	robiącą, robiąc		A

pl
N	m pers	robiący
N	m an	robiąc(e)
D		robiącym
A	m pers	robiąc(e)
A	subst	robiąc(e)
I	m	robiąc(e)mi

sg m N robiący (10), [robiąc]. ◊ D robiąc(e)mu (10). ◊ A robiącégo (3) KuczbKat, SkarŻyw, SarnStat, robiąc (1) BielRozm; -égo (1), -(e)go (2). ◊ f N robiącå (2). ◊ A robiącą (2) Mącz, SkarŻyw, robiąc (1) BielKron. ◊ [n N robiąc(e).] ◊ pl N m pers robiący (3). m an (cum sb: konie, woły) robiąc(e) (2). ◊ D robiącym (3). ◊ A m pers robiąc(e) (2). subst robiąc(e) (2). ◊ I m robiąc(e)mi (2).

Sł stp s.v. robić, Cn brak, Linde w objaśnieniu s.v. robotny.

Znaczenia

1. Wykonujący jakąś czynność, zajmujący się czymś (39)
- a. Wykonujący jakąkolwiek bliżej nieokreśloną czynność (15)
  - Przen (3)
- b. Wykonujący czynność wymagającą wysiłku, pracujący (24)
  - α. Pracujący fizycznie (w tym: wykonujący rzemiosło, pracujący na roli, pracujący zarobkowo) (23)
    - αα. O zwierzętach (3)
  - β. Podejmujący trud ze względów religijnych, służący Bogu, starający się o swoje zbawienie (1)
2. Wytwarzający, wyrabiający, produkujący (1)
3. Posługujący się czymś, używający czegoś (3)
4. [O winie: fermentujące]

1. Wykonujący jakąś czynność, zajmujący się czymś (39):

a. Wykonujący jakąkolwiek bliżej nieokreśloną czynność (15): TarDuch Dv [ 2 r.]; A nie robiącemu/ lecż wierzącemu w onego co vſpráwiedliwiá niezbożniká/ policża ſię wiárá ie^go do ſpráwiedliwośći/ wedle zrządzenia łáſki Bożey. BudNT Rom 4/5; Calep 257b, [732]a; Nie robiący ná tym mieyſcu rozumie ſię ten/ ktory ábo nie ma żadnych vczynkow dobrych: ábo vczynkow ſwych dobrych/ ktore czynił poki nie vwierzył/ nie kłádzie zá przyczynę vſpráwiedliwienia WujNT 536, Rom 4/4, 5, s. 536 [2 r.], Bbbbbb3v.

Szereg: »nie robiący abo nie czyniący« (1): Nie robiący ábo nieczyniący, kto? WujNT 536 marg.

Przen [w czym] (3): iż rozne Ceremonie y zwycżáie/ nic zbáwieniu nie ſzkodzą gdźie iedna wiárá w miłośći robiąca co może/ iednemu Bogu wſzytkich záleca SkarJedn 250 [idem i podobnie (2)] 373; SkarŻyw 328.

b. Wykonujący czynność wymagającą wysiłku, pracujący (24):

α. Pracujący fizycznie (w tym: wykonujący rzemiosło, pracujący na roli, pracujący zarobkowo); faciens, operans PolAnt; operatus Calep (23): KrowObr 5; BielKron 104; texentem telam studiose ipsam offendimus, [...] Zaſtálismy yą pilnie zá krosnámi robiączą. Mącz 453b, 378d; KuczbKat 300; BudBib 3.Reg 5/16, 4.Reg 12/11; [św. Benedykt] Motykę [...] gdy brátu iednemu robiącemu/ w wodę wpádłá/ modlitwą ſwoią rzućiwſzy w wodę toporzyſzcże/ zgłębokiego dná wynioſł. SkarŻyw 250, 483; Sellularii – Rzemieſnici robiąci ſie dzac [!]. Calep 964a; IEſliby który Szláchćic drugiégo Szláchćicá ná roboćie iego [...]/ ſtoiącégo przy poddánych kmiotkách ſwoich/ [...] álbo téż ſámégo robiącégo/ gwałtem náſzedł y bił/ tákowy [...] ſowitą zapłátę ran ſzlacheckich [...] zápłácić będźie powinien. SarnStat 1170.

robiący około czego (2): Metallicus, Górnik/ chłop w górach robiący około kruſzców. Mącz 219c; SkarŻyw 413.

robiący u kogo (1): powyada yſch kord kthori Thomkovy kuſſnyerczikovi v kleczewczika robyaczemv vkradl Laſſek, [...] przepili LibMal 1548/139v.

robiąc na co (1): Rzemieśnik/ Szynkarz/ Kupiec [...] Iáko chcą ſobie mierzą bez wſzelkiey vſtáwy/ A przez Kmiotká idzie pot robiąc ná to krwáwy. BielRozm 11.

robiący czym [= wykonujący rzemiosło w jakimś surowcu] (3): Ferrarius faber, Kowal żelazem robiący Mącz 124d; Calep 94b; Przy leśiech drzewem robiące rzemieślniki gromadź káżdy. GostGosp 154.

Wyrażenia: »[jaką] robotę robiący« (1): Panuie theż [Saturn] Sukiennikom/ ſzewczom Garbarzom/ gornikom/ y wſzelkiem robothnikom: cięſzką/ albo plugawą robothę robiączym. FalZioł V 50v.

»rzemiosłem robiący« (1): Láſká Boża ieſt iáko rzemiosło ktorym nierobiący/ nic niema. SkarŻyw 26 marg.

αα. O zwierzętach (3): Roſkazuie pyſmo/ niezawięzować gęby wołowy robiącemu. SeklKat Hv; Bigati equi, Dwa konie podle ſiebie robiące. Mącz 25a; [StatorGramm K5].

Wyrażenie: »w jarzmie robiący« (1): Emeriti boves, Stáre woły więcey w yárzmie nie robiące. Mącz 218b.

β. Podejmujący trud ze względów religijnych, służący Bogu, starający się o swoje zbawienie (1): Zowie ie [Duch Św. służących Bogu] [...] głoſem nápuſztzy wołáiącymi/ ſzáfárzmi táiemnic Bożych/ y ſlugámi Kryſtuſowymi/ robiącemi w ſlowie y w náuce KrowObr 5.

2. Wytwarzający, wyrabiający, produkujący [co] (1): Coronarius – Robiący korony, albo wience wiyąci. Calep 262a.

3. Posługujący się czymś, używający czegoś [czym] (3): Quadrarius, Furman/ woźnicá/ cztermi końmi robiący Mącz 335a.

Wyrażenie: »fałszem robiący« (2): Nákoniec [procesu Jezusa] przyſzli dwa fáłſzem robiący świádkowie/ y rzekli: [...] LatHar 695, 128.

4. [O winie: fermentujące: Fervens Wein der da iehret Robiące Wino. ArtNom D4v.]

Synonimy: 1.a. czyniący, działający; b. pracujący.

Cf ROBIĆ

ECB