Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROBIONEK

Następne hasło: [ROBOCIĄDZ] »

ROBIONY (25) part praet pass impf i pf

impf (15), pf (10) [w znacz. 2.a. i 3.].

robiony (20), robion (4), robiony a. robion (1).

Pierwsze o jasne; w formach złożonych -on- (3) Mącz, SarnStat (2), -ón- Strum (2); w formach niezłożonych o jasne.

Fleksja

sg
m	N	robiony	f	N	robionå, robiona, robion(a)	n	N	robiono
	G			G	robionéj		G
	A	robiony		A	robioną		A	robioné
	L			L	robion(e)j		L	robionym

pl
N	subst	robioné
A	subst	robion(e)

sg m N robiony (2). ◊ A robiony (3). ◊ f N robionå (5), robiona (2), robion(a) (1); ~ (attrib) -å (1) BielKron, -a (1) Murm; (praed) -å (4) RejZwierz, BielKron, RejZwierc, GostGosp, -a (1) ModrzBaz. ◊ G robionéj (1). ◊ A robioną (1). ◊ L robion(e)j (1). ◊ n N (praed) robiono (3). ◊ [A robioné.] ◊ L robionym (1). ◊ pl N subst robioné (4); -é (3), -(e) (1). ◊ A subst robion(e) (1).

Składnia dopełnienia sprawcy: robiony przez kogo (1).

Sł stp: robiono s.v. robić, Cn notuje, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. robić.

Znaczenia

1. Wykonywany (10)
- a. O pracy fizycznej (9)
  - α. O robotach ziemnych (2)
  - β. Uprawiany (3)
- b. O pracy umysłowej (1)
2. Sporządzany, wytwarzany (15)
- Przen (1)
- a. pf Wytworzony w określony sposób, określoną techniką (10)
  - Przen (2)
  - α. Zbudowany (2)
3. [pf Przetworzony, niesurowy]

1. Wykonywany (10):

a. O pracy fizycznej (9): Sedentarius, Co siedząc bywa robiono. Mącz 378d.

Fraza: »robota bywa robiona« [w tym: czym (1)] = opus perficitur Modrz (3): Bo y háwtowánie/ y káżda ſubtylna robotá záwżdy pięknieyſza bywa/ ktora powoli á z rozmyſłem bywa (była) robiona. RejZwierc 15; Bo ieſliże dobrym nacżyniem káżda robotá bywa dobrze robioná: tedyć też do woyny trzebá koni dobrych ModrzBaz 110; GostGosp 76.

α. O robotach ziemnych (2): A ty żłoby máią być tym ſpoſobem robióné: [...] Strum G; wſzák iuż maſz ná Przodku náukę o Pręćiéch/ iákié máią być y po iákich pieniądzách máią być robióné. Strum N4.

β. Uprawiany (3): ále iż częſtokroć tákowi niewolni vćiekáiąc od pánów ſwych/ y od innych chcąc vydź/ táią ſie v obcych pánów y ſąśiad/ [...] zá którym vćieczeniém pánowie wielkié ſzkody miéwáią/ ták iákoby téż dźiedźiny ſwé vtracáli/ gdyż ſługi tákié niewolné pan może gdźie chce oſádźić doſtawſzy dźiedźiny nowéy przez nie robionéy. SarnStat 647.

robiony czym (2): Rus est terra arato agitata. ein baw land Zyemya pługyem robyoná. Murm 21; BartBydg 134.

b. O pracy umysłowej (1): ia zgołá nie widzę iákoby zgodne rzecży I.M. podáwáć miał w ſwym Wędźidle ták długo przez kilká lat robionym. CzechEp 185.

2. Sporządzany, wytwarzany (15): Máty/ y do Komieg kicżki/ kulki/ gwoźdźie/ to ma bydź robiono kiedy nawiętſza noc GostGosp 84; tedy vchwalamy/ [...] áby ſukná wſzelákié źiemſkié ináczéy robioné nie były/ ieno ná ſzérz/ dwá łokćiá koronné bez kráyki SarnStat 280.

Przen (1): A on naſláchetnieyſzy wárſtát gdzieby też co ná nim kwoli niewinney duſzycy być miáło robiono bárzo zárdziewiał/ á pełen plugáwey żużelicze RejZwierc 70v.

a. pf Wytworzony w określony sposób, określoną techniką (10): Trzebá piękny poſąg wywieść pod oley robiony/ Według cerklá rozmierzony/ pęnzlem ozdobiony. KlonŻal D3v.

robiony czym [= jak] (4): ná ktorych [słupach] zaſłoná ma być záwieſzona [...] háwtárſkim dzyáłem robiona BielKron 33v. Cf Wyrażenie.

robiony czym [= powleczony czymś] (2): Krzizik zloti. czienko ſmalczem [tj. emalią] robioni, w nim weiſrzodku tablicza Rubinowa WyprKr 13, 10.

Wyrażenie: »misternym działem, misternie robiony« (3:1): Cżterzy niewiaſty w nim [na wyspie Zailon] kroluią/ kthore noſzą drugie niewiáſty w lektyce iádwabney/ miſtetnym [!] dziáłem robioney/ iáko ná woźie. BielKron 268v, 268v, 270v; [Hippias pokazywał] pierzśćień złoty ná pálcu z drogim kámieniem bárzo ſubtylnie rzezánym/ y śrebrny Kredenc w ręku ná zchwał miſternie robiony KlonFlis A2.

Przen (2): POtocki choć fárbę ma/ ná twarzy cegláną/ Ale wierz mi cnotę ma/ nic nie fárbowáną. Ták ſzudamno [tj. wspaniale, pięknie] robiona/ by iárcżak w Kiyowie/ Lecż iż nie práwie proſtak/ poznaſz po rozmowie. RejZwierz 85, 73v.

α. Zbudowany (2):

Wyrażenie: »nie ręką robiony« = nieziemski, niebiański (2): wiemy że ieſliby źiemſki dom náſz tego mieſzkánia był zepſowány/ iż budowánie mamy od Bogá/ dom nie rękomá robiony [domum non manufactam] wiekuiſty w niebieśiech. WujNT 2.Cor 5/1; otworzyły ſię nam [wrota]/ y vyrzeliſmy páłác niewymowney pięknośći/ y łożnicę nie ręką robioną. SkarŻyw 227.

3. [pf Przetworzony, niesurowy: rádniéybym dał robioné śrébro/ iáko kubek/ ábo naléwkę z miednicą/ niżli choćia ták wiele w błáchach/ ábo w talerách śrébrá SenekaGórn 55 (Linde).]

Cf NIEROBIONY, ROBIĆ

ECB