![[zaloguj się]](/static/img/icons/lock.55d5b47a78d5.png "Zaloguj się"){kind=icon}
![[Słownik Polszczyzny XVI wieku]](/static/img/spxvi-logo.9e6c364a84ff.png){kind=logo}
![[Szukaj]](/static/img/icons/magnifier-left.03d386f15d93.png){kind=icon}
| « Poprzednie hasło: [ROCHMANNOŚĆ] | Następne hasło: ROCHMANY » |
![[pdf]](/static/img/icons/document-pdf-text.783deef3e87f.png "Pobierz artykuł hasłowy w formacie PDF"){kind=icon}
ROCHMANNY (4) ai
rochmanny (3), rochmany (1); rochmanny GórnDworz (3), rochmany SkarKaz.
o jasne, -a- (4), [-å-].
Fleksja
| sg | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | N | n | N | rochmann(e) | |
| A | rochmannégo | A | |||
| pl | ||
|---|---|---|
| G | rochmannych | |
| A | subst | rochmann(e) |
| L | rochmanych | |
sg [m A rochmannégo.] ◊ n N rochmann(e) (1). ◊ pl G rochmannych (1). ◊ A subst rochmann(e) (1). ◊ L rochmanych (1).
Sł stp, Cn brak, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVII i XIX w.: rochmanny.
Znaczenia
1. O dzikich zwierzętach: obłaskawiony, spokojny (3): [Słoniá/ czyni ták rochmannégo pokarm/ iż ſłuży wódzowi ſwému SenekaGórn 40 (Linde).]
W przeciwstawieniach: »rochmanny ... dziki (2), drapieżny« (3): ktora [muzyka] nie telko ſercá ludzkie miękcży/ ále j źwirzętá dzikie/ cżyni rochmánne GórnDworz H2v, D2; iednem źwierżętom [Epimeteusz] kazał ieść tráwę/ [...] ále tych drapieżnych nie płodny vczynił rodzay/ á tych záśię rochmánnych bárżo płodny dla tego/ żeby rodzay drapieżny wyieść ich nie mogł. GórnDworz Nv; [SenekaGórn 353].
Wyrażenie: »źwirzę rochmanne« (2): iáko drzewo ogrodne w leśne ſie obraca/ á źwirzę rochmánne w dzikie/ ták y cżłowiek prędko zdzicżeie GórnDworz D2, H2v.
2. O ludziach: łagodny, skromny; w funkcji rzeczownika (1): Dawid/ iáko ſubtelny w drzewie robaczek/ Oſḿ ſet mężow pobił iednym naiázdem: [...] Táka ſię [siła] w tych rochmánych y vbogich y wzgárdzonych ná źiemi/ w przyſzłym żywoćie ziáwi. SkarKaz 84b.
LWil