[zaloguj się]
[pdf]

MONSTRANCYJA (15) sb f

monstrancyja, [monstrańcyja].

o oraz pierwsze a jasne, drugie a pochylone.

Fleksja
sg
N monstrancyjå
D monstrancyj(e)j
A monstrancyją
I monstrancyją
L monstrancyj(e)j

sg N monstrancyjå (3). ◊ D monstrancyj(e)j (1). ◊ A monstrancyją (4). ◊ I monstrancyją (3). ◊ L monstrancyj(e)j (4).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w.

Przyrząd liturgiczny służący do kultowego ukazywania i procesyjnego przenoszenia hostii; hieroteca BartBydg, Murm, Mymer1; sacra, monstratoria theca Cn (15): Murm 126; Mymer1 7v; BartBydg 68b; Noſzenie chlebá w Monſtráncyey álbo w kláthtze ſrebrney po vlicach/ vſtáwił y wymyſlił Vrban tzwarty Papieſz KrowObr 197v; vcżynił táki teſtáment [...] Item monſtráncyą srebrną kośćiołowi Gnieznieńskiemu BielKron 376; CzechRozm 265; cżemu gdy ono przyidźie święto ich/ ktore ćiáłem Bożym názywáią/ ono ćiáło wſtáwiwſzy w kladkę śrebrną ábo złotą/ ktorą monſtráncyą zowią/ onemu kádzą/ noſząc y podnoſząc ie: przed nim vpádáią CzechEp 191, 192 [2 r.], 231, 311; NiemObr 76; Podkopa ſię pod Kośćioł y pod Zakryſtyą: Weźmie Krzyż/ weźmie Kielich/ weźmie Monſtráncyą. KlonWor 9; [Monſtráńcyiá/ Hierotheca. Volck L113v; (nagł) Na Monstrancyją (‒) Nie darmo dziwowiskiem to Monstrum nazwano, Bo tákiego drugiego nigdy nie widano. Ubranego we złoto, w wianki i w rańtuszki. Jako się panie duszki stroją w swoje pstruszki. BogowieFałsz 215].
Wyrażenie: »procesyja z monstrancyją« (1): Bo ácżći Proeſsia z Monſtráncyą w dźień Bożego Ciáłá/ od Vrbáná cżwartego przed 330 lat vſtáwioná ieſt/ á wſzákże záwſze przedtym Páná Chriſtuſá w Sákrámenćie ehwalono WujJud 241v.

Iron.: Pokazywanie (oparte na grze słów monstrancja – demonstracja) (1): Ieſtći też iáwne poháńbienie Wiecżerzey Páńſkiey/ gdy chleb noſzą y chwalą [...] A ktemu iż świeżo a niedawno tę Trágedyą álbo Monſtráncyą wymyślono. WujJudConf 241v.

JB