[zaloguj się]
[pdf]

MORG (42) sb m

mórg GrzepGeom (11), morg SarnStat (2) (Cn o jasne); morg-.

Fleksja
sg pl
N mórg
G morga, morgu morgów
A mórg morgi
I morgi(e)m
L morgu morg(a)ch

sg N mórg (7). ◊ G morga (3), morgu (2); -a ZapKościer; -u SarnStat; -a : -u GrzepGeom (2:1). ◊ A mórg (9). ◊ I morgi(e)m (1). ◊ L morgu (3). ◊ pl G morgów (10); -ów (9), -ow (1) Mącz. ◊ A morgi (5). ◊ L morg(a)ch (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (dwa z niżej notowanych przykładów) i XVIII – XIX w.

Jednostka miary powierzchni – około 5600 m2 (różniąca się nieco w różnych regionach i czasach); pole tej wielkości; iugerum Mącz, Calep, Cn; modus agri Cn (42): yakom Ia thi morgy kvpil naviecznoscz ZapWar 1543 nr 2505; Mącz 47d; Mórg/ ieſt Plác trzy Sznury Miernickié máiąc ná dłużą/ á ná ſzerzą Sznur ieden. Miernicy mówią/ iż Mórg ieſt ná trzy Wężyſká. GrzepGeom I4v; Mórg tedy ma trzydźieśći Prętów. A Włóká záśię ma trzydźieśći Morgów: ták iż we trzech polách po dźieśiąći Morgów będźie Włóká. GrzepGeom I4v; W Polſzce Pręt/ á w Mázowſzu Mórg. GrzepGeom K4, I4v [3 r.], K [6 r.], Kv [3 r.]; ZapKościer 1583/40; á kędy potrzebá morgi iákié wymiérzáć ktoréykolwiek częśći/ tedy nie ma bráć więcéy iedno po ſzelągu wedle ſtárego zwyczáiu SarnStat 1177, 475, 1177 [3 r.]; Ludzkie pláce śćieśniáiąc ſwoie rozſzerzáią: Sżtucżnie ſznurem y prętem morgi pomierzáią KlonWor 4.

morg czego (5): mayą wymyerzycz do ty karczmy wętrzy pola roly po morgu ogroda Morgk ląky Mork ZapKościer 1587/69v, 1584/47v, 1587/69v [2 r.]; Iugerum – Staie albo morg rolei, w dłuz maiąci dwieſczie y ſzterdzieſczi ſtop a wſzerz połowice tak wielie. Calep 569a.

W połączeniu szeregowym (3): kupil od niego dom ze wszitkimi grunthowemi przipadki MOrgiem Kawliem, łąkami etc. ZapKościer 1581/21, 1588/78 [2 r.].

Zestawienia: »morg mazowiecki« [szyk 1:1] (2): Iugerum tedy Rzymſkié/ vczyni Puł morgá Mázowieckiégo/ y ośḿ Pólek. GrzepGeom N2, N2.

»poł morga« (1): zyewſzytką sprawyedliwoſzczą ktora kolwyek stara dawna ku themu domu zaleſzala y bela tho yeſt pol Morga y kawyel y ogrot etc Iako za 80 m. ZapKościer 1584/49v.

»morg rzymski« = iugerum Romanum Cn; około 2500 m2 (2): DE IVGero ROMano. O Morgu Rzymſkim. W Lácińſkich Kśięgách/ któré zá dawnych czáſów/ piſáli Rzymiánie/ bywa wzminká częſto Morgu Rzymſkiégo/ który po łáćinie IVGERVM zową GrzepGeom N.

Szereg: »morg albo pręt« (1): Tákowych pláców w Mórg álbo w Pręt/ iáko tu mówi/ niech będźie ſześć GrzepGeom M2v.

Synonimy: jutrzyna, pręt, staje.

Cf POŁMORG

JB