[zaloguj się]
[pdf]

MOTYL (24) sb m

motyl (18), motył (3), motel (2), motyl a. motył (1); motyl BierEz, Murm, RejRozpr, RejWiz (4), RejZwierz, Mącz, RejZwierc (5), Calep (3); motel KlonŻal (2); motył Mymer1; motyl : motył RejKup (1:2).

o jasne; motel z tekstu nie oznaczającego é.

Fleksja
sg pl
N motyl motyle
A motyla motyle
I motyl(e)m motylmi

sg N motyl (12). ◊ A motyla (3). ◊ I motyl(e)m (2). ◊ pl N motyle (1). ◊ A motyle (5). ◊ I motylmi (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. zool. Papilio sp. (.Rost); owad z rzędu łuskoskrzydlych (Lepidoptera), motyl; papilio Murm, Mymer1, BartBydg, Mącz, Calep, Cn; chrysalis Cn (23): Dziećię iedno ſobie igráiąc/ Biegáło motyle łápáiąc BierEz L3v; Murm 99; Mymer1 28; BartBydg 107; drugye [ptaki] puſzcżą prożno. Co owo iáko Kánie nád zyemią latáią/ Albo Chrząſzcże z Motylmi w páznogty chwatáią. RejWiz 100, 2; Szpak świrkocąc po polu/ iedno trawkę ſkubye/ Albo łápa motyle/ álbo w gnoiu dłubye. RejZwierz 127; Mącz 276b; RejZwierc 51, 216; Przetoż nád oycżyſtym źielem/ nád kápuſtą latá Motel/ wąśionká ſkrzydláta. KlonŻal C3; Calep [752]b; [Papilio Molckendieb/ oder Zwifalter Motel. ArtNom E4].

W przeciwstawieniach: »ciężki ... motyl« (1): Poſeł narzeka jż był Mnich ċzieżky. [...] To tak ċzeżky tento brzuch był A na wadze yako motył RejKup cc6.

»człowiek ...motyl« (1): Przypádkowi żadnemu vnośić ſie nie dáy/ áni złemu áni dobremu/ á bądź práwie cżłowiekiem á nie owym motylem co leći gdzie go wiátr ponieſie. RejZwierc 146v.

W porównaniach (4): RejKup cc6, dd2v; gdy ſwych dobrich myſli vżywamy/ trzebá ſie nam pilno wygiſkáć/ ábychmy [...] nie mieſzáli ſie z myſlámi ſwemi iáko motyle po dzdzu/ álbo iáſkołki wieſieni nád wodą. RejZwierc 103, 151.

Wyrażenie: »makoskrzydły motel« (1): Wzlata mákoſkrzydły motel. [...] (marg) Makoſkrzjdły [!] dla tego że ſkrzydłá ma iákoby z mákowego kwiećia. (–) KlonŻal C3.
W przen (4): Tákże y ty w ſwym gniaźdzye poydzyeſzli w motyle/ Nie vżywieſz ná ſwiecie żadney krotochwile. RejWiz 100, 87v.
Zwrot: »motyla gonić« = ubiegać się o rzecz nieistotną, nieważną (2): RejRozpr F4; Iż tak nadniem głowe ląmię A prawie motylya gonię. RejKup m4.
a. zool. Hepialus Fabr.; niesobka, motyl z rodziny niesobkowatych (Hepialidae), latający o zmroku [ale nie ćma] (1): Hepialus ‒ Motil [...] Papilio qui in lucernarum luminibus advolat Calep 477a.
2. zool. Trichodes apiarius L.; barciel pszczeli, chrząszcz z rodziny przekrasowatych (Cleridae), larwy żerują na larwach i poczwarkach pszczół, szkodnik pnia pszczelego (1): Blatta, vermis qui alvearia laedit [...] Germ. Ein Schaben oder ein klein wuͦrmlin/ oder moͦtzlin [...] Polon. Mol vlowij, motil. Calep 133b.

Synonim: 2. »mol ulowy«.

AKtt