Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: MUSZKATEŁŁA

Następne hasło: MUSZKATUM »

MUSZKATOWY (55) ai

muszkatowy (54), moszkatowy (1) Oczko

a oraz pierwsze o pochylone, drugie o jasne.

Fleksja

sg
m	N	muszkåtowy	f	N	muszkåtowå	n	N	muszkåtow(e)
	G	muszkåtowego		G			G
	A	muszkåtowy		A			A
	I	muszkåtow(e)m, muszkåtowym		I	muszkåtową		I

pl
G		muszkåtowych
A	subst	muszkåtow(e)

sg m N muszkåtowy (11). ◊ G muszkåtowego (26); -égo (3), -(e)go (23). ◊ A muszkåtowy (6). ◊ I muszkåtow(e)m (4), muszkåtowym (3) FalZioł (4 : 3). ◊ f N muszkåtowå (1). ◊ I muszkåtową (1). ◊ n N muszkåtow(e) (1). ◊ pl G muszkåtowych (1). ◊ A subst muszkåtow(e) (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde bez cytatu; poza tym XVI i XVIII w. w cytatach s.v. muszkat.

Znaczenia

Przymiotnik od „muszkat” ‘muszkatowiec wonny’ (55)
- a. Będący częścią muszkatu (53)
- b. Otrzymywany z muszkatu (1)

Przymiotnik od „muszkat” ‘muszkatowiec wonny’ (55):

Zestawienie: »drzewo muszkatowe« (1): Więc drzewá Muſzkatowe/ Morelle/ Oliwki/ Miedzy nimi dziwnych farb rozmáite Sliwki. RejWiz 24.

a. Będący częścią muszkatu (53):

Zestawienia: »muszkatowa gałka« = jądro nasiona drzewa muszkatołowego; nux myristica, a. moschata, a. unguentaria Cn (1): Myristica ‒ Muſzkatową gałka. Calep 685a.

»muszkatowy kwiat« = osnówka (Macis, arillus), nasiona drzewa muszkatołowego, używana jako przyprawa korzenna lub lekarstwo; flores myrystici Murm, Mymer¹, BartBydg; flos muscati JanStat; macir Cn [szyk 23 : 13] (36): Murm 118; Mymer¹ 18; BartBydg 91; A MVſzkatowy kwiat ieſt ciepły y ſuchy w wtorym ſtopniu, Muſzkatowy kwiat bywa obierany z drzewa y z orzecha muſzkatowego/ Ma mocz potwierdzaiączą dla ſwoiey korzennoſci FalZioł III 10a, +6a, I 44d, 57b, 58b, 95d (26); drugi wyſep/ rzecżony Badá [...] ná ktorym owoc Miryſtyki rośćie/ podobny żołędźiowi/ bo tákież dwie ſkorze ná ſobie miewa/ pierwſzą iákoby ſiatką ſie zákrye/ tę zowiemy kwiát Muſzkatowy BielKron 446v; SienLek 76, 78v, 190; trochą go [wosk] oliwy rozmiękczywſzy/ y przydawſzy kminu/ góźdźików/ kwiátu móſzkatowégo/ tłuczónych/ po łóćie Oczko 32v; Funt kwiátu muſzkatowégo/ zá pułkopy. SarnStat 274.

~ Wyrażenie: »wino muszkatowego kwiatu« (1): Wino Muſzkatowego kwiatu/ ieſt vżytecżne dla potwierdzenia nieſtrawnego żołądka. FalZioł III 10b. ~

»orzech muszkatowy« = nasiono drzewa muszkatu; nux miristici Mymer¹, Mącz [szyk 11 : 5] (16): Nux Muſcata. Muſzkatowy orzech. ORzech Muſzkathowy ieſth ciepły y ſuchy w wtorim ſtopniu/ ieſth owocz z drzewa iedne^go ktore roſcie w Indijey FalZioł III 10c, I 9b, [36], 105d, III 10a, c (12); Bákkar tedy orzechow Muſzkatowych dawáią w Kálekućie zá pułpiętá ſtá fawow pieniędzy BielKron 454v, 454v; Myristica nux, Muſzkatowy orzech. Mącz 240a.

~ Wyrażenie:

»wino muszkatowego orzechu« (1): Wino Muſzkatowego orzechu/ przycżyniwſzy trochę maſtiki żołądek zaziębiony y inſze wnętrznoſci zagrzewa y poſila. FalZioł III 10c. ~

b. Otrzymywany z muszkatu (1):

Wyrażenie: lek. »lipka muszkatowa« = substancja kleista i wonna otrzymywana z wyciśniętych nasion muszkatu, używana w lecznictwie (1): zawrzy zaſię okna á kurz rzecżami wonnemi/ iako kadzidłem albo mirrą/ ſtorakiem calamiti/ albo trociſzką/ lipką muſzkatową albo gallij / y też ynemi rzecżami aptekarſkiemi. FalZioł V 62v.

AKtt