« Poprzednie hasło: ROHATY | Następne hasło: ROHATYNIA » |
ROHATYNA (65) sb f
rohatyna (64), rohatynia (1), [rogacina]; rohatyna : rohatynia Mącz (4:1).
o oraz oba a jasne (w tym w pierwszym a 5 r. błędne znakowanie).
sg | pl | |
---|---|---|
N | rohatyna | rohatyny |
G | rohatyny | rohatyn |
D | rohatyni(e) | |
A | rohatynę, rohatynią | rohatyny |
I | rohatyną | rohatynami |
sg N rohatyna (7). ◊ G rohatyny (3). ◊ D rohatyni(e) (1). ◊ A rohatynę (7), rohatynią (1) Mącz. ◊ I rohatyną (20). ◊ pl N rohatyny (2). ◊ G rohatyn (2). ◊ A rohatyny (7). ◊ I rohatynami (15); -ami (13), -åmi (1), -(a)mi (1); -ami : -åmi BielSpr (4:1).
Sł stp: rohatyna, Cn: rohatyna, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.: rohatyna, rogacina.
W połączeniach dwu- i wieloczłonowych typu szeregowego z nazwami różnych rodzajów broni oraz innych akcesoriów wojennych (22): á nie było ich z nim [z Saulem] iedno ſześć ſet ludzi á Ionátá ſyn/ y to nie mieli miecżow áni rohátyn BielKron 64v; Obroná [u dawnych Czechów] żadna iedno łuki á rohátyny BielKron 318; Zbroiá álbo broni ich [naszych przodków] byłá miecże długie/ rohátyny/ łuki BielKron 336; ciągną Pomorzánie z Pruſy wielką mocą przez láſy ćicho/ ktorzy ſie też okopáli w mocnym mieyſu [!]/ y oſtáwiáli rożny/ rohátynámi/ ognie podziáławſzy z przodku BielKron 352v; máią theż [Nigrytowie] y Puklerze ſtroyne/ ſtrzałámi z ręku tákież rohátynámi ćiſkáią BielKron 450v, 56v, 252, 351v, 460v, 465; Cornus, Głog/ [...]. Aliquando pro ipso telo accipitur, Miáſto ſtrzały/ Rohátyny/ albo oſzczepu. Mącz 66a; Pilum, Szcefelin [!] álbo Rohátiná Rzimskiego żołnierſtwá których poćiskiem przećiw nieprziyacielewi vżiwáli. Mącz 299d; Nie máła rzecż ieſt/ kto chce bácżyć/ vcżyć iezdnego álbo pieſzego Rycerſkim rzecżam/ Iezdnego iáko ma drzewo nieść/ tarcż dzierżeć/ miecż iáko przypáſáć álbo s nim pocżynáć/ rohátynę przywięzáć/ Zbroię álbo Páncerz prędko ná ſie włożyć BielSpr 2; przeráźiwſzy lewy rog nieprzyiaćielſki/ bierz ſie prędko/ cżyniąc mężnie wſzelką bronią/ ták ręką/ poćiſki/ drzewy/ rohátynámi/ áż prziydzieſz do Czalu nieprzylaćielſkiego [!]. BielSpr 20v; Cakłowie/ Hayducy/ Márthalauſy/ Słowacy/ ći ſą bárzo ſkocżni pieſzo/ [...] bronią ich ſzáblá á tarcże máłe/ Máią drudzy Rohátyny/ y Ruſznice BielSpr 66; bo przed tym [Polacy] s kuſzámi ieźdźili/ á z Rohátynámi BielSpr 70, 2v, 4, 9, 13v, 29; Calep 580b; [BielKron 1551 155v].
W porównaniu (1): Tragula, Stároświecka bróń rohátinie podobna. Mącz [460]c.
»przebić (a. bić, a. zabić (się)), przebit rohatyną« [szyk zmienny] (7:1): Powiedzyał [młodzieniec Dawidowi]/ s przygody vciekáiąc nádbieżałem go [Saula] á on ſie chciał zábić rohátyną BielKron 69; [święty Mateusz] przebit od ſługi krolewſkiego rohátyną przed ołtarzem BielKron 144; przetho im [chłopom] przyſzło ſnádnie rohátynámi Turki iezne bić BielKron 247, 58, 174, 322v, 351v, 384v.
»rohatyną uderzyć, ugadzać« [szyk zmienny] (4:1): LibMal 1545/103; Gdy ſie podkáli Debreás drzewcem/ Skánderbeg rohátyną/ vderzyli wſię BielKron 252, 65v, 112; ma káżdy Rotmiſtrz [...] wſzyſtki ſobie porucżone ná dobrey piecży mieć/ [...] áby [...] ſztychem vmieli pod tarcż tráfiáć/ ſzáblą/ kordem/ vmieć ránę zádáć/ rohátyną pod pachę vgádzáć BielSpr 26.
Synonimy: drzewce, drzewo, kopija, oszczep, oszczepisko, pocisk, spis, spisa, włocznia.
MN