[zaloguj się]
[pdf]

NASADZIĆ SIĘ (67) vb pf

sie (55), się (12).

Pierwsze a jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie), drugie w imp pochylone, w pozostałych formach jasne (w tym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
inf nasadzić się
praet
sg pl
2 m m pers -ście się nasadzili
3 m nasadził się m pers nasadzili się
f nasadziła się m an
n nasadziło się subst
plusq
sg pl
3 m był się nasadził m pers byli się nasadzili, był się [
f była się nała m an
imperativus
sg
2 nasådź się
conditionalis
sg
3 m by się nasadził
n by się nasadziło

inf nasadzić się (3). ◊ fut 3 sg nasadzi się (5). ◊ 3 pl nasadzą się (2). ◊ praet 3 sg m nasadził się (11). f nasadziła się (1). n nasadziło się (2). ◊ 2 pl -ście się nasadzili (2). ◊ 3 pl m pers nasadzili się (15). ◊ imp 2 sg nasådź się (1). ◊ plusq 3 sg m był się nasadził (9). f była się nała (2). ◊ 3 pl m pers byli się nasadzili (2), był się [N sb sg + N sb sg] nasadzili (1; RejPos 323v). ◊ con 3 sg m by się nasadził (9). n by się nasadziło (1). ◊ part praet act nasadziwszy się (1).

Sł stp. s.v. nasadzić, Cn brak, Linde XVI w. s.v. nasadzić.

1. Starać się usilnie, nastawić się na co (przeważnie w złym zamiarze); incumbere Modrz (59):

nasadzić się na kogo, na co [= obiekt działania] (14): bez wſſey mey winnoſći náſádzili ſie ná mię RejPs 100; RejJóz G2; LubPs H2v marg, K2v [2 r.], V4, bb3v marg; RejPos 174v; KochPs 83; ArtKanc K15v; Owá on brát co ſię náſádźił ná brácką máiętność/ ták długo broil/ áż onego brátá zábił. GórnRozm Dv, C2v; ActReg 77; CzahTr [D2]v.

nasadzić się na co [= cel działania] (37): LibLeg 11/59v; RejPs 16, 38v; RejKup ſ5; Ná me zginienie ludzye źli thák ſie náſádzili LubPs bb3v, A4, bbv, hh, hhv, hh5v; niemogąc tego dowieść/ nacż ſie byli náſádzili/ mſzcżą ſie złym ięzykiem GórnDworz Aa3v, H8v, Y6v; Obácż [...] á iż ſie iuż mocnie około ciebie nie náſádzili ná zginienie twoie RejPos 196, 127, 185, 186, 196v, 215v (10); BiałKat 311; RejZwierc 191 v; CzechRozm 130v, 135v, 264v; PaprPan X2v, X3v, Gg2; ModrzBaz 104; StryjKron 547; CzechEp 31; NiemObr 18; ReszHoz 136; PowodPr 60.

nasadzić się przeciw (ko) komu, czemu (3): A z iednoczywſſy myſli ſwe/ náſádzili ſie przećiw ludowi twemu RejPs 124, 38v; BielKron 224v.

nasadzić się czym (3): GórnDworz H8v; A iż táki [który zawoła do Pana] będzye tłocżył [...] wſzytki niebeſpiecżeńſtwá ſwoie/ ktoremi ſie nań náſádził [...] ſwiát RejPos 174v. Cf »nasadami się nasadzić«.

Ze zdaniem dopełnieniowym [w tym z zapowiednikami: na to (14), na co (1); (a)by (18), jakoby (2), iż (1)] (21): LibLeg 11/59v; RejPs 16, 31v; RejJóz G2; RejKup ſ5; Acż ſie grzeſſnik náſádził ná ſpráwyedliwego/ By go mogł zámordowáć z vporu ſwoyego LubPs K2v, A4, V4, bbv, hb, hhv; GórnDworz H8v; Sennácheryb [...] pilnie ſie był náſádził ná to/ áby vcżynił zelżywość imieniowi Bożemu. RejPos 185, 215v; RejZwierc 78; MycPrz I [A3]v; PaprPan Gg2; ModrzBaz 104; StryjKron 547; widzę iż ſię [X.K.] ná to náſádźił/ iákoby tych [heretyków] [...] wygłádźić y wykorzenić NiemObr 18; ReszHoz 136.

W charakterystycznych połączeniach: nasadzić się na bracką majętność, na sprawiedliwego (2), na upadek [czyj], na wiernego (2), na [czyje] zdrowie, na [czyje] zginienie, na [czyje] zwoleństwo [= wolność]; nasadzić się z uporu, ze złości; nasadzić się bez [czyjej] winnośei [na kogo]; nasadzić się przeciw ludowi; nasadzić się radą, zbrojną ręką, siłą; nasadzić się dziwnymi kształty, mocnie, nabarziej (3), nasrożej, pilnie (3), uprzejmie.

Przysłowie: przedśię kto ſie náſádźi ná co/ vcżyni co chce PowodPr 60.
Fraza: »choć(iaż)by się nie wiem jako [na co] nasać« [= o niemożności realizacji czego] (2): CzechRozm 135v; choćiażby ſię [kto] niewiem iáko ná to náſádźił/ [...] nigdy tego [...] nie dowiedźie CzechEp 31.
Zwroty: »nasadzić się na [czyje] gardło« [szyk zmienny]: Widżę żeſcie ſie na me/ gardło naſadzili RejJóz B2; RejPos 50.

»nasadzić się jeden na drugiego« (1): náſádził ſie ieden ná drugiego/ áby go w cżym podeydź á podſtępić mogł. RejZwierc 78.

»nasadami się nasadzić« (1): Gdyż ieſt oſieroćiáłe w tych to czáſiech Páńſtwo/ náſady nieprżyiaćioł ná náſze zwoleńſtwo/ ktoremi ſie náſadźili/ by nas pochwyćieli MycPrz I [A3]v.

2. Przygotować zasadzkę; insidere PolAnt, Vulg; ponere a, struere insidias Mącz [na kogo, na co] (8): Temirkitlu [...] iakoby piorun potkał ſie z Peſaitem ktory ſie theż był nan naſadził [praeparatum et occurrentem ei] MiechGlab 66; BierRozm 13; BibRadz Act 23/21; Mącz 309d, 379d; Bo chociay rozboinik ſtoi zá krzem cáły dzień/ á nic mu ſie nie trefi [...]/ tedy oná iego wierna chuć ná co ſie był náſádził iużby go ſámá cżyſcie mogłá obieśić. RejZwierc 98; WujNT Act 23/21.
Przen [gdzie; ze zdaniem dopełnieniowym] (1): ktorzy [sprzeciwnicy] ſie náſádzili ná nas tu ná they drodze/ áby nas z niey mogli zwieść RejPos 178.

Formacje współrdzenne cf SADZIĆ.

DJ