[zaloguj się]
[pdf]

ROST (11) sb m

rost (7), roszt (4); rost Murm, BartBydg (2), WyprKr, Mącz (2), BudBib; roszt Mymer1, Leop, BibRadz, Calep.

-ó- (2) Mącz, [-o-].

Fleksja
sg pl
N róst rósty
G róstu róst(o)w
A róst rószty
I rószt(e)m
L róście róściéch

sg N róst (7). ◊ G róstu (2). ◊ [A róst.] ◊ I rószt(e)m (1). ◊ L róście (1). ◊ [pl N rósty. ◊ G róst(o)w. ◊ A rószty. ◊ L róściéch.]

Sł stp: róst a. rószt; poza tym: rost, roszt a. róst, rószt w innym znaczeniu; Cn: rószt; Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVIII w.; poza tym XVIII – XIX w. w innych znaczeniach: roszt, ruszt.

1. Krata metalowa lub drewniana; craticula BartBydg, Vulg, Mącz, PolAnt, Calep, Cn; cratis Murm, Mymer1, BartBydg (11): Gratare [!], craticula, rosth BartBydg 66; [Dict 1566 F3; Cresc 1571 330 (Linde); ArtNom H5v; názbiéráć niedoźrzáłych grón [agrestu]/ á ták kłaźdź ná rośćiéch ná ſłóńcu [...]/ áż przeſchnie trochę UrzędowHerb 393b; Volck Xxx3].
a. Do pieczenia potraw; może też patelnia (9): Cratis ferrea. Eyn roſt. Roſt. Murm 143; Mymer1 29; BartBydg 37; Ieſliże będźie offiárá twa ná panwi ſmáżona: Thedy z mąki białey nákrapiáney oleiem bez kwáſu/ zdrobis ią drobno/ y poleieſz oleiem. A ieſli będzie z roſztu tá offiárá/ takież białą mąkę oleiem pokropiż Leop Lev 2/7; WyprKr 120; Craticula, Róſt/ Kuchenne naczynie. Mącz 67c; BudBib Lev 2/7; Calep 267a; [CracArtific 1547 nr 1471; kociełki mosiądzewe 4, kotły miedziane 2, panewki 3, brotwanna miedziana, lichtarze mosiądzewe 2, durszlak mosiądzewy i rost InwMieszcz 1553 nr 54, 1564 nr 116, 1584 nr 253; [Dzierżawcy otrzymują:] Kadzi 3 dobre, panew piwną, kocieł, panewki 3, rożny 3 wielkie i rost, mis 6 cenowych i miednica InwSzlachKal 1569 nr 24, 1572 nr 27].

[W połączeniu szeregowym: Obiátą zowiemy to/ co Zydowie Minhah zowią/ to ieſt/ ofiárę z mąki/ ábo z chlebá w piecu vpieczonégo/ ábo wpanwi ſmáżonégo/ ábo ná rośćie pieczonégo/ ábo z prażma. WujBib 110a.]

Wyrażenie: »na roście pieczony« (1): Nidor, Smák/ ſwąd od piecziſtych ſmázonych ná róśćie pieczonych rzeczy. Mącz 246d; [GilPos 319 (Linde); WujBib 110a].
b. Część ołtarza, na której składano i palono ofiary (1):

W połączeniu z nazwą metalu (1): BibRadz Ex 38/30; [Vrobił też do ołtarzá Roſt miedźiány iáko kratę [cribrum opere reticulato aeneum]/ ktory wpráwił w poſrzod ołtarzá ná doł BibRadz Ex 38/4 (Linde), Ex 38/5].

c. [Narzędzie tortur: Wawrzyniec święty na Rośćie roſpalonym lieżac [!] przed śie był myſli dobrei OrszakPos 21v; GilPos 282v (Linde).]
2. [górn. Ułożony na przemian z węgla, drewna i rudy stos do prażenia rudy: Poniewasz tymi czasy prze nienależyte, a nieszłuszne zamkosty od gwarkow żałoby były, tedy tak, aby było, poruczenie [...], aby rachowano tak do gory, do hutty, rostow co żupnik z przyśięgłymi ma wszystko przyeizdrzeć. OrdunekGórn 24; Też mu [żupnikowi] należy od huttnego mieysca 15 gr, a od węgielnic 4 gr, od płoczek, a od rostow 8 gr OrdunekGórn 38, 41.]

AĆ