Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [NIEPRAWNOŚĆ]

Następne hasło: 1. NIEPRAWO »

NIEPRAWNY (5) ai

W pisowni łącznej (4), w rozłącznej (1).

e oraz a jasne.

Fleksja

sg
m	A		f	A		n	A	nieprawné
	I	nieprawnym		I	nieprawną		I	nieprawnym

pl
A	subst	nieprawné

sg m I nieprawnym (1). ◊ f I nieprawną (1). ◊ n A nieprawné (1). ◊ I nieprawnym (1). ◊ pl A subst nieprawné (1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVIII w. s.v. prawny.

Znaczenia

1. Niezgodny z prawem (4)
2. Nie znający się na prawie (1)

1. Niezgodny z prawem; extraiudiciarius JanStat; contra ius Cn (4): Hoyné potwiérdzenié Przywileiów ſtározytnych, którym choćby co derogowáli, ſámiz poſſeſſorowie przez niepráwné vzywánié: tedy ie do piérwſzégo ſtanu ich, y mocy przywodzi. SarnStat 61.

Wyrażenie: »prawo nieprawne« = nadużycie prawa (1): Skąd to macie Práktycy że ták poſpolićie/ Iákoby zá pewną rzecż v śiebie twierdźićie? Wygrałem cauſę práwną, lecż nieſpráwiedliwą. [...] Y tym práwem niepráwnym ſobie pobłażaćie: Choć Boga y bliźniego cżęſto obrażaćie. KlonWor 64.

Szereg:»bądź (tak) prawny albo (jako) nieprawny« (2): o który zakład [...] ná piérwſzym roku iáko záwitym będźie powinien álbo będą powinni ſtać/ żadną rzeczą wymyślną bądź práwną álbo niepráwną [sive iudiciaria sive extraiudiciaria JanStat 445] ich nieuchodząc álbo roku nie zwłócząc SarnStat 1252, 1042.

2. Nie znający się na prawie (1): Kupiec Teſtáment cżynił przy Piſárzu iáwnym: Będąc cżłowiekiem proſtym/ cżłowiekiem niepráwnym. KlonWor 70.

Synonimy: 1. nienależny, niewarowny.

Cf BEZPRAWNY, NIEPRAWY, PRAWNY