Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NIESZPOR

Następne hasło: NIESZPORY »

NIESZPORNY (13) ai

-ſz- (10), -ſſ- (2), -ſ- (1).

e oraz o jasne.

Fleksja

sg
m	G	mieszporn(e)go	f	G	nieszpornéj
	A	nieszporny		A	nieszporną
	L			L	nieszporn(e)j

pl
N	subst	nieszporn(e)
G		nieszpornych
L		nieszpornych

sg [m G mieszporn(e)go. ◊ A nieszporny.] ◊ f G nieszpornéj (2); -éj (1), -(e)j (1). ◊ A nieszporną (3). ◊ L nieszporn(e)j (1). ◊ pl N subst nieszporn(e) (4). ◊ G nieszpornych (1). ◊ L nieszpornych (2).

Sł stp: nieszporny, mieszporny, Cn notuje, Linde XVI ‒ XVII w.

Znaczenia

Przymiotnik od „nieszpor”: z nieszporami związany, dla nieszporów przeznaczony, na nieszporach używany (13)
- a. O czasie: przeznaczony do odmawiania nieszporów, zgodny z porą odmawiania lub odprawiania nieszporów (9)

Przymiotnik od „nieszpor”: z nieszporami związany, dla nieszporów przeznaczony, na nieszporach używany; vespertinis precibus aptus, a. dicatus, a. attributus, vesperis laudibus conveniens Cn (13):

Wyrażenie: »modlitwy, pieśni, psalmy nieszporne« [szyk 3:l] (2:1:1): Iuz tu idą Pſalmy Nieſzporne. A naprzod dnia Niedzielnego. WróbŻołt 117; ArtKanc D2v; LatHar 60, 741.

Szereg: »nieszporny i wieczorny« (1): Modlitwy Nieſzporne y Wiecżorne/ z Kośćielnych wyięte. LatHar 60.

a. O czasie: przeznaczony do odmawiania nieszporów, zgodny z porą odmawiania lub odprawiania nieszporów (9): [sam jedzie na nieszporny Dywan do Wezyra i tam mu referuje wjazd poselski PamJancz 326.]

W połączeniu szeregowym (1): Godziny trzećiey/ ſzoſtey/ dziewiątey/ poránney y nieſzporney żaden nie ieſt któryby nie znał. WujNT 440.

Wyrażenia: »czasow nieszpornych, [czasu mieszpornego]« = wieczorem (1): Czáſow Nieſzpornych był z Krzyżá zdeymowan/ przez ſwoie ſługi wſzego ſtworzenia Pan ArtKanc D10v; [Potem czasu mieszpornego szliśmy na kazanie. AktaSynod I 84].

»nieszporna godzina« = wieczór [w tym: do godziny nieszpornej (1), w nieszporną godzinę (3), o nieszpornych godzinach (2), o nieszpornej godzinie (1)] [szyk 6:1] (7): Iezuſa milégo w nieſſporną godzinę s krzyża ſeymowanijé. OpecŻyw 154 [idem] OpecŻywSandR nlb 5; thakze go weſpolek zligąza na zyemy lyeząnczego odbyezeli a on Nazayuthrzs o Nyeſpornych godzinach vmarl. LibMal 1552/168; O Nieſzporney godźinie był z krzyżá zdeymowan/ náſz Zbáwićiel namilſzy ArtKanc D11v; LatHar 312 [2 r.]; ná których ławách [...] we Czwartek do godźiny nieſzpornéy/ á w Piątek przez cáły dźień [...] ſal ... vendant [Wieliczanie] SarnStat 968. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Synonim: a. wieczorny.