[zaloguj się]
[pdf]

NIEZBOŻNIE (29) av

W pisowni łącznej (28), w rozłącznej (1).

Oba e oraz o jasne.

comp niezbożni(e)j (1).

Sł stp brak, Cn s.v. niepobożnie, Linde brak.

Niezgodnie z prawem bożym; niesprawiedliwie, niegodziwie, nieuczciwie, niecnotliwie; impie PolAnt, Calep, Vulg, Cn (29): dośić maſz i nazbyt ześ śię ras pana twego zaprzał/ i iego ſwiętą práwdę ktorąś dobrze znáł niebieſką być/ niezbożnie potępił MurzHist N3, B2; MurzNT 111; GrzegRóżn Bv; WujJud 36; WujJudConf 11; Tenże S. Grzegorz [...] piſze zákázuiąc: áby przj Ianie Konſtántjnopolſkim nie ſtali/ ktory ſobie niezbożnie tytuł powſzechny Patryárchá przypiſał SkarJedn 139; Y ſpiſawſzy nie ktore ártykuły/ w ktorych niezbożnie przygániáć S. kośćiołowi śmieli/ znimi poſłi do Bulgáryey [...] wyprawili SkarJedn 219, 198, 220, 260; CzechEp 411; Calep 512a; Niezbożna á lekkomyſlna przyśięgá: á ieſzcze niezbożniey wypełniona. WujNT 60, 44, 391, 603, Iudae 15.

W połączeniu szeregowym (1): O cżym wſzytkim w tym tám kazániu niezbożnie/ bez boiáźni Bożey y wſtydu ludzkiego/ plećie CzechEp 173.

W przeciwstawieniu: »słusznie ... niezbożnie« (1): Boś ty ſpráwiedliwy we wſzytkim (tym) co ſię nam przydáło/ boś słuſznie cżynił/ lecż my niezbożnie cżynili. BudBib 2.Esdr 9/33.

W charakterystycznych połączeniach: niezbożnie czynić (2), pleść, potępić, wzgardzić.

Szeregi: »bezprawnie i niezbożnie« (1): Iáwnie káżdy obácżyć może iáko bezpráwnie y niezbożnie Rzymſcy Biſkupi/ [...] rośćiągnęli te klucże nád roſkazánie páńſkie. WujJudConf 84v.

»niezbożnie i (a) niewstydliwie« [szyk 1:1] (2): Iáko tych cżáſow Micháel Serwet Hiſzpan/ y inſzy/ przez ktore ſzátan bluźnierſtwá nieznośne z piekłá wycżerpnąwſzy przećiw P. Kriſtuſowi/ po wſzyſtkim świećie niewſtydliwie á niezbożnie rozśiewa. WujJudConf 69v; CzechRozm 23.

»źle i niezbożnie« (2): ieſliż tez oni [Papieżowie] tákże o ſłowie Bożym/ o piśmiech ś. trzymáli zle y niezbożnie/ iáko teráźnieyſzy trzymáią CzechEp 128, 342.

a. Świętokradczo, bluźnierczo (4):
Zwrot: »niezbożnie bluźnić« (3): WujJud 73; Ci bráćia Páńſcy nie bylić ſynowie Pánny błogoſłáwioney/ iáko niezbożnie Heluidius bluznił WujNT 227, 526.
Szereg: »niezbożnie i sprosnie« (1): Doſyć to wiedźieć proſtakowi/ iż niezbożnie kśięża Papieſcy w nabożeńſtwie ſwym/ y ſproſnie ſłowá Bożego vżywáią y dźiwnie ie ſzpocą/ wywracáią y z niego náporząd ſzydzą. CzechEp 172.

Synonimy cf NIEPOBOŻNIE.

Cf PRZEZBOŻNIE

TG