[zaloguj się]
[pdf]

NIŻBY (4) cn

-żb- (4), [-ſzb-].

Sł stp notuje, Cn w innym znaczeniu, Linde XVII w. (z Cn).

1. Uwydatnia stosunek porównawczy o różnym stopniu nasilenia określenia cechy; wprowadzając zdanie podrzędne nawiązuje do stopnia wyższego przymiotnika w zdaniu głównym: od tego aby (1): Kain rzekł do páná/ Złość moiá więczſza ieſt niżby mi ią odpuśćić miano [Maior iniquitas mea quam (marg) ut feram (–) parcere]. BibRadz Gen 4/13.
2. Uwydatnia stosunek przeciwstawny między zdaniami lub oznajmieniami: nie aby, a nie jak (3):

[Połączenie: »niżby ... ale aby« : yſ mu na tho [...] radzą niſzby [w wyd. błędnie: iżby] go ozdobili alie aby the dwa narody [...] rozerwali StryjPocząt 252v.]

α. Nawiązuje do stopnia wyższego przymiotnika w zdaniu głównym (1): ná przykład wźiąwſzy zdrowégo [...] człowieká [...] który to/ gdźieby był goręcſzy/ źimnieyſzy/ wyſchleyſzy/ álbo wilgotnieyſzy/ niżby mu potrzebá/ álbo ſkłonnym do choroby wielkiéy [...] oſądźić go możem Oczko 12v.
A. Wprowadza składnik przeciwstawienia, uwydatąc kontrast z tym, co być (nie) powinno: zamiast aby (2):
a. Między zdaniami (1): Ale raczéy niżby tak wiele tich znaków było/ niechay po iednym b/ iedno i/ chodźi JanNKarKoch G2.
b. Między zdaniem i oznajmieniem (1): A ták trudna y przećiwna/ żeby łácniej niewiem iáką naćiężſzą Mnichowſką regułę od ludźi wymyſloną mogł cżłowiek wytrwáć y ſpełnić: niżby zgołá po proſtu [...] wedle náuki Chriſtuſowey żyć: y iego miłe y wdźięcżne/ á bárzo duſzy náſzey pożytecżne roſkazánie pełnić. CzechRozm 248.

Cf NIŻEBY

MK