Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: NYNIEJSZY

Następne hasło: [NYRECZKA] »

NYRCZANY (5) ai

a jasne; teksty nie oznaczają é.

Fleksja

pl
G		nyrczanych
D		nyrczanym
A	subst	nyrczan(e)
L		nyrczanych

pl G nyrczanych (1). ◊ D nyrczanym (1). ◊ A subst nyrczan(e) (2). ◊ L nyrczanych (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI – XVII w. s.v. nerka.

Znaczenia

Dotyczący nerki, pochodzący od nerki (5)

Dotyczący nerki, pochodzący od nerki (5):

Wyrażenia: »boleści nyrczane« (3): Figi ſuche ſą dobre khu iedzeniu/ ale pragnienie cżynią/ ochrapienie y cięſzkoſć w pierſiach oddalaią/ Y też boleſci miechierzowe, nyrcżane, vſmierzą/ á cżynią dobrą barwę na liczu. FalZioł III 15a, I 137d, II 6c; [SpiczZioł 118 (Linde)].

»nyrczane niemoce« [szyk 1:1] (2): IZopowa wodka ieſt dobra w niemoczach/ w boleſciach nyrcżanych y krzyżowych FalZioł II 6c, III 15a; [Theż gdy vwarzyſz figi z Izopem w proſthey wodzie/ á oczukrowawſzy nápijay ſie iey dla dycháwice y dla ochrápienia/ nerczánych y mecherzowych niemocy SpiczZioł 118 (Linde)].

[»tłustości nerczane«: Másło krowie/ a mleko owcże y kozie/ z tłuftością iágniąt/ y báránow/ ná gorze Báſzáſiſhiey wychowánych/ y kozłow/ z tłuſtością nerczane [!] y pſzenice/ y krew iágody winney piłeś cżerwoną. BudBib Deut 32/14 (Linde).]

Zestawienie: anat. »przechody nyrczane« = moczowody (1): bo tego [łamania kamienia] nie przemoże telko ſama żywiołna gorączoſć, Ale mocz ſcieńcżaiącza/ przenikaiąca á roſpuſzcżaiącza wilkoſci kamienne. Też thą moczą/ mocż z miechierza y z nyrek wypądza/ na tho służy mocz otwieraiącza miechierz y przechody nyrcżane FalZioł *7v.

Szeregi: »nyrczany i krzyżowy« [szyk 1:1] (2): [Spica nardi] Theż ieſth dobra [...] naprzeciw boleſciam krzyżowym j nyrcżanym FalZioł I 137d, II 6c.

»nyrczany, (i) miechierzowy« [szyk 1:1] (2): Też gdy vwarzyſz Figi z Izozopem [!] w proſthey wodzie/ á oczukrowawſzy napijay ſie iey dla dychawicze y dla ochrapienia/ Nyrcżanych j miechierzowych niemoczy y dla kaſzlu zaſtarzałego FalZioł III 15a, III 15a.

Cf NYRKOWY