Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: ROZDZIELAĆ

Następne hasło: ROZDZIELAJĄCY »

ROZDZIELAĆ SIĘ (8) vb impf

się (4), sie (4).

Teksty nie oznaczają ó oraz é; o prawdopodobnie jasne (tak w roz-); a jasne.

Fleksja

indicativus
inf	rozdzielać się
praes
	sg	pl
3	rozdzielå się	rozdzielają się

praet
	sg
3	m	rozdzielåł się

inf rozdzielać się (1). ◊ praes 3 sg rozdzielå się (2). ◊ 3 pl rozdzielają się (2). ◊ praet 3 sg m rozdzielåł się (1). ◊ part praes act rozdzielając się (2).

Sł stp s.v. rozdzielać, Cn, Linde brak.

Znaczenia

1. Będąc uprzednio całością, stawać się osobnymi częściami (3)
- a. O osobach Trójcy Św. (1)
2. Rozstawać się, odchodzić od współtowarzysza (2)
3. Rozłączać się, przestawać się stykać (1)
4. Będąc jednym z wielu, brać sobie poszczególne części podzielonej całości (1)
5. Graniczyć w określonym miejscu (1)

1. Będąc uprzednio całością, stawać się osobnymi częściami (3): Cżemu ludzie maiąci głębokie ocży oſtrzej y daley widzą [...]. (–) Bowiem moc wzroku nie rozdziela ſie w takowych. ale proſto ſpołem pochodzi ku rzetżi widomey GlabGad B6.

rozdzielać się na ile [z liczebnikiem zbiorowym] (1): A ná dole w iezyoro wſzytki [wody] vpadáią/ A potym ſie ná cżworo ná ſwiát rozdzyeláią. RejWiz 177.

a. O osobach Trójcy Św. (1): Choćia rzeczeſz że w iednym Bogu trzey mieſzkáią/ Albo że ſię z iednego ná trzech rozdźieláią [...] GrzegRóżn N3v.

2. Rozstawać się, odchodzić od współtowarzysza (2): to o tych [św. Paweł] mowił/ ktorzy w pogáńſtwie zſobą żyiąc/ y ſpolne dzieći máiąc/ ieden ſię znich do wiáry S. náwracał. Tym iuſz dla dziatek/ y długiego mięſzkánia/ rozdzieláć ſię nie rádzi [Vulg 1.Cor 7/13]. SkarŻyw 153.

rozdzielać się z kim (1): Bo Ia wſtępuię do OYcá ſwego [...]. Z ſwymi miłemi ſię rozdzieláiąc ArtKanc G13v.

3. Rozłączać się, przestawać się stykać (1): Luſki iego [wieloryba] ſą iáko tarcze namocnieyſze/ ſpoione bárzo mocnie. Iedná ſię ku drugiey zroſłá [...]. Złączyłá ſię iedna z drugą dźierżąc ſię ſámy ſiebie á nie rozdźieláiąc [non separantur]. BibRadz Iob 41/8.

4. Będąc jednym z wielu, brać sobie poszczególne części podzielonej całości [z kim] (1): Potym Iowiſz gdy ſie z bráty rozdzielał/ przyſzedł nań dział ná wſchod ſłońcá BielKron 25.

5. Graniczyć w określonym miejscu [z czym] (1): Pocżyna ſie Europá [...] od morza Greckiego Egeum álbo Ionium gdzie ſie z máłą Azyą rozdziela BielKron 271v.

Formacje współrdzenne cf DZIELIĆ SIĘ.

Cf [ROZDZIELANY]

KW, (LWil)