[zaloguj się]
[pdf]

1. ROZESŁAĆ (81) vb pf

Wszystkie samogłoski jasne.

Fleksja
inf rozesłać
praet
sg pl
1 f -m rozesłała m an
3 m rozesłåł m pers rozesłali
f rozesłała m an
n rozesłało subst
plusq
sg
3 m był rozesłåł
imperativus
sg
2 roześli
impersonalis
praet rozesłåno
participia
part praet act rozesłåwszy

inf rozesłać (5). ◊ fut 3 sg roześle (1). ◊ 1 pl roześl(e)m (2) UstPraw, BielRozm, roześl(e)my (1) Leop. ◊ 3 pl roześlą (1). ◊ praet 1 sg f -m rozesłała (1). ◊ 3 sg m rozesłåł (49). f rozesłała (2). n rozesłało (1). ◊ 3 pl m pers rozesłali (4). ◊ plusq 3 sg m był rozesłåł (3). ◊ imp 2 sg roześli (3). ◊ impers praet rozesłåno (2). ◊ part praet act rozesłåwszy (6).

Sł stp: rozesłać, rozsłać, Cn brak, Linde bez cytatu.

1. Kazać udać się do wielu miejsc; mittere Vulg, PolAnt [w tym: kogo (30)] (36):

rozesłać do kogo (2): cf »rozesłać posły«, »z poselstwem rozesłać«.

rozesłać miedzy kogo (3): Iuż roſprawuy przyaczioły Rozeſly miedzy koſczyoły. RejKup e7; RejAp 137v; RejPos 238v.

rozesłać na co [= w jakim celu] (1): Powiedzyał Dawid iż rozeſłał cżeladź ná potrzebę krolewſką/ prośił kápłaná by mu co dał ieść. BielKron 66.

rozesłać po kogo (1): cżłowiek ieden vcżynił był wiecżerzą wielką/ á tákież rozeſłał po wezwáne ſługi ſwoie/ y tákież mu ſie wymawiáli rozmáitemi potrzebámi ſwemi. RejPos 238.

rozesłać po czym (8): RejPos 238v; BielKron 84; [Bałwochwalstwo zaczęło zanikać, gdy Jezus] po wſzytkich okręgach Swiátá Apoſtoły/ Káznodzieie ſwoie rozeſłał StryjKron 145; Rozeſłał po wſzytkich Woiewództwách y Powiátach Koronnych Luſtratory y ludźi ſławnych dobrze záwołánych SarnStat 101. Cf »rozesłać po świecie«.

rozesłać po czym [= w jakim celu] (1): drugie też rozeſle po rozmáitych ſpráwach ſwiátá tego/ wedle woley ſwoiey RejPos 331v.

rozesłać dokąd (6): RejKup e7; ſłyſzałeś też iáko po nie poſyłał [pan po sługi]/ y iáko mu ſie wymawiáli/ y iáko ſie rozgniewawſzy/ rozeſłał y ná drogi y miedzy opłotki RejPos 157v, 159v; SkarŻyw 14; StryjKron 517; rozeſłał ie [Jezus Apostołów] po dwu przed ſobą do káżdego miáſtá y mieyſcá kędy ſam przyść miał. WujNT Luc 10/1.

cum inf [= z jakim poleceniem] (4): iż pan náſz [tj. król hiszpański] ták ná zachod ſłońcá iáko ná południe/ rozeſłał y rozſyła ieſzcże ſzukáć nieznáiomych kráin ſwiátu BielKron 449, 152, 220; Ták wſzytkich v Smoleńſká Witołd zſzykowawſzy/ Y zagony plundrowáć w Moſkwę rozeſławſzy/ Sam z Niemcámi/ z Polaki burzył áż do Oki StryjKron 517.

Ze zdaniem dopełnieniowym zawierającym polecenie [w tym z zapowiednikiem: dla tego (1); (a)by, iżby] (11):

~ dla posyłanego (10): DiarDop 102; BielKom B6; KrowObr 144v; BibRadz Prov 9/3; Ten też [papież Klemens] ſiedḿ piſárzow rozeſłał po ſwiecie/ áby ſpiſowáli żywoty ſwiętych męcżennikow BielKron 148v, 84; HistRzym 7; RejPos 237v; To vsłyſzawſzy Krol Antyoch/ zápalił ſię wielkim rozgniewánim/ á rozesławſzy Hetmány/ áby po wſzytkim kroleſtwie iego woyſká zbierali/ ſpráwił woyſko bárzo wielkie. BudBib 1.Mach 3/27; KmitaSpit A2v.

dla adresata (1): roſkazał [Bóg] do ſiebie wezwáć przebránych ſwoich/ rozeſłał miedzy nie ſłużebniki ſwoie/ áby ſie iuż gotowáli á ſchodzili ku onemu powołániu ſwemu. RejPos 238v.~

Zwroty:»rozesłać posły (a. poselstwa)« [w tym: do kogo (1)] [szyk zmienny] (5): Leop 1.Reg 11/3; RejAp 137v; potym po żáłośći/ á nárzekániu krol ſie vćieſzył/ y rozeſlał posły we wſze dwory Kśiążęce/ áby mu pátrzáli pánny ktoraby byłá ku pierwſzey krolewnie podobna. HistRzym 7; Słuchayże dáley/ iż iuż potym do wſzytkich á do wſzytkich/ ták do złych iáko y do dobrych/ rozeſłał [Bóg] poſły ſwoie RejPos 240v; Gdy iey [Dympny] mátka przez śmierć do Chryſtuſa poſzłá: Oćiec iey krol/ żony ſobie v wſzytkich poddánych ſwych napięknieyſzey/ rozeſławſzy ſwe poſły/ ſzukáć kazał. SkarŻyw 486. [Cf też znacz. 2. »rozesłać listy« SkarJedn 302.]

»z poselstwem rozesłać [do kogo]« (1): A s thym poſelſtwem rozeſłał do nas [Pan] Apoſtoły ſwoie/ y dziś rozſyła ſługi wierne koſciołá ſwego. RejPos 119v.

»rozesłać sługi (a. służebniki)« [szyk zmienny] (5): Y rozeſłał [pan] ſługi ſwoie/ iżby wezwáli onych wezwánych ná gody/ á oni niechcieli przyść. RejPos 237v, 238, 238v [2 r.]; Gdy corki ſwey pilnie bárzo wielką żáłośćią zrániony ſzukáiąc/ práwie po wſzytkim świećie ſługi rozeſławſzy/ náleść nie mogł: płácżem ſie vſtáwicżnym [...] trapił SkarŻyw 14.

»szpiegi rozesłać« (1): ſzpiegi rozeſli: ſtraż miey y ná morzu Y ná źiemi: áby ćię łácni niegotowym Graekowie nie záſtáli. KochOdpr D.

»rozesłać po (wszy(s)tkim) świecie, po wszytkiej ziemi, na wszystki części świata« [szyk zmienny] (3:1:1): KrowObr 144v; RejWiz 169v; Roſkazał był y rozeſłał [papież Anterus] piſárze po ſwiecie ſzukáć á wywiádowáć ſie o ciáłach ſwiętych męcżennikow krześćiáńſkich BielKron 152; y rozeſłał [król] po wſzytkiey ziemi ſzukáiąc corki ſwey SkarŻyw 487, 14.

»rozesłać zagony, lud w zagony« (1:1): rozeſłali [Tatarzy] zagony ná wſzytki ſtrony BielKron 416, 244.

2. Przekazać do wielu miejsc; dirigere HistAl, Vulg; mittere Vulg, PolAnt [w tym: co (34)] (45):

rozesłać do kogo (6): Przetoż tedy Márdocheuſz/ ſpiſawſſy te wſzyſthkie rzecży ná liśćiech rozeſlał do wſzech żydow [...]/ áby cżternaſty y piętnáſty dzień kxiężycá Adár zá ſwiętá przyięli Leop Esth 9/20. Cf »rozesłać listy«, »przez posły rozesłać«.

rozesłać komu (6): Y rozeſlał [Dawid] te vpominki onym ktorzy byli w Betel/ y ktorzy w Rámoth ná południe Leop 1.Reg 30/27; LeszczRzecz A5; potym ten dekret [papież Leo] poſłał ſwemu legatowi Káyetanowi áby wſzytkym obiáwił/ ktory Káyetan przyſadziwſzy ktemu ſwyádki obiáwił w Lincżu nad Dunayem/ y dał Imprymowáć y rozeſłał wſzędzye Biſkupom/ Opátom/ Práłatom/ y inym duchownym BielKron 194v. Cf »rozesłać listy«, »przez posły rozesłać«.

rozesłać miedzy kogo (1): RejPos 159 cf cum inf.

rozesłać po kogo (1): Pruſacy zakonni rozeſłáli do Niemiec záſię po inny lud BielKron 373.

rozesłać po czym [= komu] (1): Vmárłe ćiáło żony ſwey poſpołu y z kośćiámi/ zrąbał/ ná dwanaśćie ſſthuk á częśći/ y rozeſlał ie po wſſyſthkich pokoleniach Iſráelſkich. Leop Iudic 19/29.

rozesłać po czym (15): HistAl Ev; ktory [papież Urban] ten Zołtarz wymyſlił/ y ſwoim zwolennikom po ſwiećie rozeſłał KrowObr 158; Leop 1.Reg 11/7; BibRadz Iudic 4/3; BielKron 64; BudBib Iudic 19/29.Cf Zwroty.

rozesłać dokąd (5): BielKron 230, 373; Poſłał mu tám Hugo Márgrabiá wielką ſummę pieniędzy ná budowánie klaſztoru: a iſz niepotrzebował ták wiele/ do inych kośćiołow/ iáłmużnę rozeſłał. SkarŻyw 573. Cf Zwroty.

cum inf [= z jakim poleceniem] (1): A gdy niechcieli á wzgárdzili [Żydzi] tym wezwániem ſwym/ wzgárdził też imi Pan/ á rozeſłał miedzy ine národy opowiedáć tho wezwánie ſwoie RejPos 159.

Ze zdaniem dopełnieniowym zawierającym polecenie dla adresata [aby] (7): Leop Esth 9/20; BibRadz Iudic 4/3; Potym Krol Antyochus rozeſłał liſty po wſzythkim kroleſtwie ſwoim [scripsit rex omni regno suo]/ áby ſię wſzyſcy ſthali iáko iednym ludem/ á iżby każdy opuſćił zakon ſwoy. BibRadz 1.Mach 1/43; BielKron 90v, 230; BielSpr 51; BudBib 1.Mach 1/43.

W połączeniu szeregowym (1): Słuchayże co roſkázuie temu Apoſtołowi ſwięthemu ten głos iáko trąba wołáiący. Aby tho wſzytko czo będzye widział álbo ſłyſzał pilnie nápiſał/ á rozeſłał/ obwołał/ y opowiedział wſzem koſciołom wſzego ſwiátá. RejAp 11v.

Zwroty: »rozesłać list(y), przez listy« [w tym: po czym (7), do kogo (4), komu (2), dokąd (2)] = dirigere litteras, mittere epistulas Vulg; scribere PolAnt [szyk zmienny] (19:1): BielŻyw 148; KrowObr 234v; Leop Esth 1/22, 16/17; LeszczRzecz A5; BibRadz 1.Mach 1/43; Ferdynand Krol vſłyſzawſzy/ iż ſie Ceſárzowi dobrze wodziło/ rozeſłał liſthy po Cżeſkim kroleſthwie BielKron 230; Rozeſłał potym Skánderbeg ten liſth przepiſawſzy kſiążętom krześćiáńſkim kthory ſobie dziwnie rozważáli BielKron 245v; Syem wálny ſłożył [król] ná dzień święthego Ierzego/ liſthy do pánow rozeſławſzy. BielKron 305v; Rozeſłał tedy Krol liſty woienne po kroleſtwie Polſkim BielKron 392, 90v, 193, 223, 234v; Dimittere literas in alias urbes, Rozesłáć liſty do ynſzych miaſt. Mącz 226a; Gdy ſam Ceſarz ſwoią glową ma ćiągnąć ná potrzebę woienną/ rozeſlą liſty do wſzyſtkich kráin Vrzędnikow áby byli pogotowiu BielSpr 51; BudBib Esth 3/13, 9/20, 1.Mach 1/42; Tháka byłá pilność y chęć/ do pozyſkánia Duſz krwią Bożą odkupionych/ tego Papieżá Eugeniuſzá/ iż po wſzytkim świećie [...] poſły y liſty rozeſłał/ wzywáiąc ich ná ten wielki Zbor SkarJedn 302.

»przez posły rozesłać« [w tym: do kogo (1), komu (1), po czym (1), dokąd (1)] = mittere per manum nunciorum a. per cursores PolAnt [szyk zmienny] (4): LeszczRzecz A5; Y wźiąwſzy [Saul] parę wołow rozrąbał ie ná ſztuki/ á rozeſłał po wſzytkich gránicách Izráelſkich przez poſły ſwe z tym poſelſtwem/ [...] BibRadz 1.Reg 11/7; BielKron 401; Y rozesłano liſty przez posły do wſzytkich ziem krolewſkich BudBib Esth 3/13.

»rozesłać po (wszytkim) świecie, po wszytkiemu światu, wszędzie« [szyk zmienny] (2:1:1):RejPos 260; BielKron 194v; SkarJedn 302; y chcąc ludźi do Rzymu przywabić/ Bułły tákowe po świećie [papież] rozeſłał NiemObr 153.

»wici rozesłać« [szyk zmienny] (3): Niż będzye ruſzenie woienne/ tedy pierwey troie wići iedny po drugich rozeſlem UstPraw D2v; Będziemy ſpołu wołáć y roześlem wići BielRozm 2; SarnStat 134.

[Przen: Rozprzestrzenić (o chorobie): lud on Francuski [...] ták między śię podźielił, iż ztamtąd wszyscy ten przymiot oberwawszy odćiągnąć muśieli, y wracáiąc sie, á drugim vdźiéláiąc, ná wszytko Chrześćijaństwo rozesłał OczkoPrzymiot 5.]
a. O ludziach [kogo] (3):

rozesłać dokąd (2): Więźnie do Krákowá przywieźiono y ná drugie zamki rozeſłano. BielKron 409v, 174v.

α. Kazać wielu osobom odejść, opuścić jakieś miejsce [skąd] (1): Temuż [Józefowi] gwóli/ iam ſługi z domu rozeſłáłá GosłCast 51.

Formacje wspórdzenne cf 1.SŁAĆ.

Cf ROZESŁANIE, ROZESŁANY

ECB