[zaloguj się]
[pdf]

OCHRANIAĆ (20) vb impf

o oraz drugie a jasne; -rå- (13), -ra- (3); -rå- : -ra- SarnStat (2:1), PowodPr (9:1), SkarKazSej (1:1).

Fleksja
inf ochråniać
indicativus
praes
sg pl
1 ochråniåm
3 ochråniå ochråniają
praet
pl
1 m pers -smy ochråniali
3 m pers ochråniali
conditionalis
sg pl
1 m m pers bysmy ochråniali
3 m by ochråniåł m pers
impersonalis
con by ochråniåno
participia
part praet act ochråniając, ochråniająć

inf ochråniać (3). ◊ praes I sg ochråniåm (1). ◊ 3 sg ochråniå (2). ◊ 3 pl ochråniają (1). ◊ praet 1 pl m pers -smy ochråniali (1). ◊ 3 pl m pers ochråniali (1). ◊ con 3 sg m by ochråniåł (1). ◊ 1 pl m pers bysmy ochråniali (1). ◊ impers con by ochråniåno (1). ◊ part praet act ochråniając (7), ochråniająć (1); -ąc : -ąć PowodPr (1:1).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Zabezpieczać, bronić; consulere, defendere, parcere, servare Cn (14):

ochraniać kogo, czego (10): Poki to vnas w Polſcze bilo/ zeſmi dawnich familiei ochraniali/ bela cala nawſzem rzetz poſpolita PaprUp E3, L4v; dobrá poſpolitego iáko mogę wbrod ochraniam. PowodPr 85, 45, 77, 78, 79; Dobrych záwſze y cnych miłośnikow oyczyzny godzi ſię ochrániáć SkarKazSej 694a; Piſz práwá twe pálcem twoim ná ſercách náſzych/ ábyſmy [...] w práwách náſzych czći świętey twoiey y Kośćiołá twego ochraniáli. SkarKazSej 702b. Cf ochraniać kogo od czego.

ochraniać kogo (G) od czego (1): Wolę ták/ niż przyćiſnąć ná małżonká ſwégo Piątno niecnoty méy/ y potomſtwá cnégo Ochraniáiąc/ od háńby wymówek ſzkodliwych GosłCast 33.

ochraniać co (2): czego ledwa ten to p. sędzia, ochraniając securitatem iudicium miejsca tego, [...] ledwo uhamował ZapMaz II G 97/90; Pogáni dawni przyiaźń ſwoię ochraniali PowodPr 41.

ochraniać kogo (G a. A) [w tym: po przeczeniu] (1)] (2): A gdźieby ſie kto ważył tego/ [...] głowę zábitą/ ochraniáiąc kogo w śiedzeniu w wieży/ záiednał/ [...] dla tego áby mężobóycá wieże vſzedł: [...] SarnStat 612, 414.

Szereg: »nie mijać ani ochraniać« (1): A którzy ieſzcze pozwáni nie ſą: áby po tym Séymie ná ónże rok przez Inſtigatorá ſpozywáni byli/ zá delácią ſkárbową nikogo w tym nie miiáiąc/ áni ochraniáiąc. SarnStat 414.
2. Zapobiegać, strzec się; cavere, prohibere, subtrahere Cn [czego] (6): ROki wtóre Ziemſkié [...] któré w Iéśieni we dwu niedźiél po świętym Bártłomieiu/ wedle Conſtituciiéy odpráwowáć zwykły [!] ochrániáiąc wątpliwośći ludzkiéy dla odmiány dniów świętégo Bártłomieiá Decláruiemi [...]/ áby záwżdy przerzeczoné Roki/ pewné dni ſwé Wtorkowé miáły. SarnStat 727; Vpátruie tám ieſzcże Sálomon drugą niepobożność: ktorey my też Kátolicy ſłuſznie ochraniáć mamy PowodPr 42; W oſtátnich Mándatach Dekálogu ſwego/ ochrania Bog obrázy bliźnich náſzych PowodPr 63; Tákowyż porządek vcżynić ná doſtátnieyſze rzemieſłá: ſkwirku vbogich nádewſzyſtko ochraniáiąć. PowodPr 82, 37.
Szereg: »ochraniać a ustrzegać« (1): wſſithkich ſkod yego k.m. ochranyayancz. a viſtrzegayancz. MetrKor 46/65v.

Synonimy: 1. bronić, strzec, szczycić; 2. stronić, strzec, strzec się, wiarować się, wystrzegać się.

Formacje współrdzenne cf CHRONIĆ.

Cf OCHRANIAJĄCY

MC