[zaloguj się]
[pdf]

ODKUP (8) sb m

o prawdopodobnie jasne (tak w od-).

Fleksja
sg pl
N odkup
G odkup(o)w
A odkup
L odkupie

sg [N odkup.] ◊ A odkup (7). ◊ L odkupie (1). ◊ [pl G odkup(o)w.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI(XVIII) i XVIII – XIX w.

Danie lub wzięcie pieniędzy za coś (8):
a. Nabycie z powrotem swojej własnej rzeczy (prawdopodobnie zajętej przez kogoś) [czego] (1): szą vyswolyeny oth roboth groczczych/ y oth wszythkych poborow swadzyebne othkup zyemye y ynszey kupyenye [...] vyyawssy ZapWar 1520 nr 2248.
b. Wykupienie z niewoli (7): Hiſzpani [...] mieſzcżány iedny poſzácowáli na odkup/ drugie z miáſtá wygnáli. BielKron 230.
Zwrot: »[kogo] dać na odkup« (3): BielKron 256, 326v; á ſyná iego Konradá Mendog Krol Litewſki łáſkáwiey ſię obchodząc zdrowego záchował/ y potym go dał ná odkup tegoż roku. StryjKron 335.
α. Pieniądze, suma płacona za wykupienie z niewoli (3): Acżbych ćie też wybáwiłá/ wſzákbych wielkiey nieprzyiáźni od oycá nábyłá/ Przetho że moy Oćiec ſtráćiłby ten odkup ktoryby zá ćie miał być dan. HistRzym 4v, 5; [Lytron Rantzongeld Odkup/ Wykupne pieniądze ArtNom N3].
Zwrot: »wziąć [za kogo] odkup« (1): Acżkolwiek by też moy oćiec był wźiął zá niego odkup/ wżdyby przeto niebył bogátſzy HistRzym 5v.
c. [Uwolnienie się od obowiązków pańszczyźnianych w zamian za świadczenia pieniężne: Robią do dwora okrom odkupów tak jako insze wsi. LustrLub 59.

odkup czego: jeśli prawa jakie okażą na odkup szarwarków, tedy wolni będą. LustrMalb I 30. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »odkup robot [z kogo]«: Odkup robót z kmieci KJM. LustrKrak I 144.]

Cf ODKUPIENIE, ODKUPNO

AL