[zaloguj się]
[pdf]

ODKUPOWAĆ SIĘ (5) vb impf

się (3), sie (2).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf odkupować się
indicativus
praes
pl
3 odkupują się
praet
sg pl
3 m odkupowåł się m pers odkupowali się

inf odkupować się (2). ◊ [praes 3 pl odkupują się.] ◊ praet 3 sg m odkupowåł się (1). ◊ 3 pl m pers odkupowali się (1).

Sł stp brak, Cn s.v. odkupuję niewczas, Linde XVII w. (z Cn).

1. Płacić za coś w celu uniknięcia jakiegoś zła; redimere se Cn [w tym: czym (3)] (4):

odkupować się czego a. czemu (2): pozowie drugi dobrego człowieká/ tylko dła tego/ żeby go do prżyśięgi ták prżyprowadźił/ iżby ſię iey odkupowáć muśiał GórnRozm I2. Cf Zwrot.

[odkupować się od czego: Ktory [pan] ich nieznośnemi robotami obciąża, [...] aż się wiele ich między niemi odkupują od robót marcis tribus LustrSand 279.]

Zwrot: »śmierci się odkupować« (1): KIedy by worek bogátégo złotá Mógł człowiekowi przyſporzyć żywotá: Y ſam bych śię iuż iął pieniędzy chowáć/ Ze bych śię miał czym śmierći odkupowáć. KochFr 31.
Przen (1):
Zwrot: »jako bobr jajcy się odkupować« = uwalniać się dając w zamian coś cennego; w nawiązaniu do anegdoty myśliwskiej o bobrze, który zaatakowany ratuje się odgryzieniem swoich jąder i pozostawieniem ich myśliwemu (1): NIemam ći zacz dźiękowáć/ móy miły doktorze/ Ześ mię ſámégo z gośćmi zoſtáwił w komorze: Bom ſię im żadną miárą niemógł wykuglowáć/ Muśiałem ſię/ iáko bóbr/ iáycy odkupowáć. KochFr 82.
α. Wyzwalać się, ratować się z niewoli, płacić haracz (1):
Zwrot: »summami się odkupować« (1): [Olbrycht] wielkie ſzkody pocżynił [...] w okolicy tákże y Biſkupowi Wirciburſkiemu y Bámberſkiemu/ ſami ſie ſummámi odkupowáli BielKron 236v.
2. W funkcji strony biernej: Być rekompensowanym; o starotestamentowym nakazie składania ofiary Bogu (opłaty do świątyni) za pierwszego potomka płci męskiej (1): Cżłowiek pirworodny piącią ſyklow ſrebrá ma być odkupion/ ale ktory ſie vrodził w narodzye Lewi/ then ſie nie odkupował/ bo ten narod był Pánu Bogu náſ kápłáńſtwo poświęcon BielKron 36.

Formacje współrdzenne cf KUPIĆ.

AL