[zaloguj się]
[pdf]

ROZKAZOWANIE (92) sb n

roſ-, ros- (90), roz- (2).

Oba o oraz drugie a jasne (w tym w drugim a 1 r. błędne znakowanie); -ka- (81), -kå- (4); -kå- BibRadz; -ka- : -kå- OpecŻyw (3:1), BudBib (1:1), SkarŻyw (6:1); e pochylone.

Fleksja
sg pl
N rozkazowanié
G rozkazowaniå
D rozkazowaniu
A rozkazowanié rozkazowaniå
I rozkazowani(e)m, rozkazowanim
L rozkazowaniu

sg N rozkazowanié (17); -é (2), -(e) (15). ◊ G rozkazowaniå (24). ◊ D rozkazowaniu (7). ◊ A rozkazowanié (17); -é (1), -(e) (16). ◊ I rozkazowani(e)m (9), rozkazowanim (2) KromRozm III, StryjKron. ◊ L rozkazowaniu (15). ◊ pl A rozkazowaniå (1).

Sł stp brak, Cn: roskazowanie, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) s.v. rozkazać.

1. Wydawanie rozkazów, poleceń (5): Lecż pánowánie dwoiákie ieſt/ iedno oſtre/ á gwałtowne/ iákie ieſt páńſkie przećiwko niewolnikowi [...]: drugie pánowánie ieſt łágodne/ głádkie/ á znoſne/ iáko kiedy dobrzy Krolowie poddánym ſwym podług práwá roſkázuią [...]. Więcz obádwá te ſpoſoby roſkázowánia/ ſą pożytecżne GórnDworz Gg3; iż kto vmie roſkázowáć/ tego záwdy ſłucháią: á roſkázowánie/ ieſt záwdy głowną powinnoſcią Krolewſką. GórnDworz Gg8v.
Szeregi: »posłuszeństwo jako i rozkazowanie« (1): Y niemniey to potrzebna/ pożytecżna/ y wedle przyrodzenia rzecż ieſt poſłuſzeńſtwo/ iáko y roſkázowánie GórnDworz Gg3.

»tak rozkazowanie jako zabranianie« (1): Bo iednym y iednákim głoſem práwo ma do wſzytkich mowić: iednym á iednákim pánowániem má wſzytkim pánowáć/ ták w roſkázowániu iáko wzábraniániu [tum iubendo, tum vetando] ModrzBaz 72v.

»rozkazowanie i zakazowanie« (1): iż gdyby ſię iey [cnocie] práwie przypátrzono/ á oná moc ſwą okazáłá [...]: nietrzebáby praw/ áni vſtaw/ áni żadney prace około roſkázowánia y zákázowánia [non ullo labore iubendi ac vetandi]. ModrzBaz 136.

2. Wyrażona wola, której należy się podporządkować (17):
a. To, co się przekazuje komuś do wykonania: rozkaz, zwykle do określonego odbiorcy i do natychmiastowego i/lub jednorazowego wykonania (5):
Zwrot: »rozkazowaniem swym rozkazować« (1): Ale ten Pan wſzytko moczą ſwą/ á roſkázowániem ſwym/ á thylko ſłowem ſwym wſzytko cżynił á roſkázował według wolej á możnośći Boſtwá ſwego. RejPos 10v.
Wyrażenie: »rozkazowanie mocarskie, [czyjej] mocy« = mające moc sprawczą [szyk 1:1] (1:1): Dwanáſtá korona ieſt motzárſkiégo roſkazowaniá/ ktorá ieſt s kamienia drogiégo/ ktorą daie buóg ſynom ij ſwym wybranym OpecŻyw 189v, 189v.
Szereg: »moc a rozkazowanie« (1): RejPos 10v cf Zwrot.
Wyrażenie przyimkowe: »za rozkazowaniem [czyim]« (1): W poniedziałek naradzili posłowie protestacyją znowu uczynić na tę winą, ktora od KJM była opowiedana, bo już uznali, iż się z niej wyprosić nie mogli, nielża jeno było już aperte opowiedzieć, iż się pod nie [lege: nię] wdawać nie chcą też za nawiętszem rozkazowaniem czyjimkolwiek, ktorym jeśliby je kto cisnąć chciał w nie, będą umieć zachować się w tym jako Polakom przystoi. Diar 62.
α. O rozkazach w wojsku [od kogo] (1):

Jako ostatni człon we współrzędnym połączeniu wieloczłonowym: »i inne rozkazowanie« (1): Byli też [w wojsku rzymskim] [...] Teſſerarii, co háſłá álbo znáki rozdawáli y inne roſkázowánia od Hetmáná. BielSpr 12v.

b. To, co poleca się do stałego przestrzegania lub/i powszechnego stosowania: prawa, przepisy, nakazy dane przez Boga lub stanowione przez człowieka na mocy autorytetu lub władzy; ogół praw [zawsze: sg w funkcji pl; w tym: czyje (11) – pron poss (6), G pron (5)] (12): raczyſz teſz y dzis naſz miły panie naſycic myſli naſſe pokarmem ſwiętey woley twoiey: abychmy z rozumiawſſy roskazowaniu twemu tak ſie zachowali iakobychmy byli v ciebie rozumiani powolne a nie wyſtępne ſtworzenie twoie RejPs 162v, 176v; RejPos 10.

rozkazowanie czego [= gdzie podane] od kogo (1): A ták ieſli wierzymy krolewſkim álbo inych przełożonych liſtom [...]/ coż owſzem temu liſtowi wierzyć nie mamy/ kthorego y dátá y podpis y roſkázowánie od onego wiecżnego á nieomylnego krolá niebá y zyemie. RejAp 123v.

Zwroty: »przeciwić się rozkazowaniu« (1): [Lud i kapłani zgodzili się, aby Szymon był ich przywódcą i arcykapłanem na zawsze.] Aby teſz żadnemu z ludu/ áni ofiárnikow nie godziło ſię żadney z tych rzecży wniwecż obrácáć/ ábo ſię przećiwić rozkázowániu iego [contradicere ab eo dicendis]/ ábo wſzcżynáć zgromádzeniá burzliwe nád roſkazánie iego BudBib 1.Mach 14/44.

»przyjmować rozkazowanie« (1): A káżda ſpráwá twoiá [Boże] pełna łáſki á miłoſierdzia być ſie okázuie/ á zwłaſſczá tem ktorzy ſie wdawáią á wdzięcznie przyimuią roſkázowánie twoie. RejPs 36.

»słyszeć rozkazowanie« (1): oto ſobie obrał inſtrument Ianá ſwiętego/ ktorego duchá brał w záchwyceniu iego áż przed Máyeſtat Boſtwá ſwoiego/ kthory widział on dziwny Máyeſtat iego/ ktory ſłyſzał głos y roſkázowánie iego. RejAp 2v.

»strzec, być pilny rozkazowania« (1:1): Bierzćie przykład zonych prorokoẃ ſtárego zakonu/ iáko Moyzes Aaron y Sámuel/ wzywáli imienia ſwiętego iego/ á ſlyſſeli glos z obłokow łáſkáwey odpowiedzi ſwoiey: á iż byli pilni roſkázowánia iego/ ſnádnie ſnimi o wſſytko poſtánowił przymierze. RejPs 145v, 156v.

»trwać w rozkazowaniu« (1): A ſnadz by byli trwali w roſkázowániu moiem wedle myſli moiey bez wſſey ich pracey/ iedno tylko podnioſwſſy rękę ſwoię wſſędy bych był zániſſczył nieprzyiaćioły ich. RejPs 122.

»wzgardzić rozkazowanie« (1): Ale to coby było nád wolą Bogá [...]/ iż y rodzicow ſwych w tym ſłucháciechmy nie powinni. A owſzem wzgárdzić tákie poſłuſzeńſtwo á roſkázowánie ich RejPos 39.

Wyrażenie: »święte rozkazowanie« (1): owſſem mię to záwżdy roſkochawáło gdym ſobye nápámięć przywodził ſwięte roſkázowánie twoie. RejPs 176v.
Szeregi: »głos i rozkazowanie« (1): RejAp 2v cf »słyszeć rozkazowanie«.

»posłuszeństwo a rozkazowanie« (1): RejPos 39 cf »wzgardzić rozkazowanie«.

»wola a rozkazowanie« (1): Ten pſalm ieſt iáko ieſt rzecz ſláchetna mieć przed oblicznoſćią boiazń bożą á roſkoſſowáć roſpámiętawáiąc ſobie wolą á roſkázowánie iego. RejPs 166v.

3. Sprawowanie rządów, rządzenie, kierowanie kimś lub czymś (20): Naprzód w młodośći widźiáłám Tyráná/ Którégo miáłá Oyczyzná zá Páná: Hárdégo gośćiá: złé roſkázowánié: Stráchy á miecze: ludzkié nárzékánié: Swawola brzydka/ y łupieſtwo chćiwé ZawJeft 8; Calep 511a; Zá tym idą powinnośći zwierzchnośći y poddáńſtwá świeckiego. Ktorą w tey potrzebie ſkracánia/ odſyłam do Inſtrukciey dwu Krolow w piſmie ś. w roſkázowániu dobrym przodkuiących PowodPr 60.

rozkazowanie komu (2): To ieſt iam ieſt cżłowiek pod zwierzchnośćią inſzego/ wſzákże mam zwierzchność roſkázowánia tym/ ktorzy ſą podemną. CzechEp 243, 244.

rozkazowanie przeciw komu [= w stosunku do kogo, wobec kogo] (1): Ale cośći inſzego było co ich [naszych przodków] wielkimi vcżyniło/ cżego my teraz zgołá niemamy: domowa dźielność/ przećiw poddánym ſłuſzne roſkázowánie: á vmyſł wpoſpolitych rádach ſzcżyry áni ſwą wolą ábo priwatámi iákimi niezáćiągniony. PowodPr 78.

rozkazowanie w czym (1): Ieſt ieſzcże y rzecż trzećia/ ktora stych dwu vroſłá/ wzgárdá ſtanu Duchownego/ á roſkázowánie świeckich w rzecżach kośćielnych Ruſkich. SkarJedn 362.

rozkazowanie czyje [w tym: G sb (3), pron poss (1)] (4): [Brutus mówi do posłów senatu:] Wiecie náſze poſługi zacne á cnotliwe z dawná/ náſzeć było roſkázowánie pirwey w Rzymie pod krolmi/ cokolwiek Rzym nábył/ wſzytko przez nas. BielKron 108; SkarJedn 362; SarnStat 1058, 1187.

W połączeniach szeregowych (3): dáie mu [Piotrowi] moc zupełną roſkázowánia/ karánia/ záklinánia/ wyzwalánia/ odpuſzczánia/ rozgrzeſzánia/ y odpuſtow dawánia WujNT 69; A iuż tę przerzeczoną źiemię [tj. Ruś Kijowską] [...] od poſłuſzeńſtwá władzéy powinnośći y roſkázowánia Wiel. Kśię. Litew. ná wieczné czáſy wyymuiemy SarnStat 1058 [idem] 1187.

Wyrażenie: »moc, zwierzchność, władza rozkazowania« = imperandi potestas Modrz (2:2:1): A to ſię ma rozumieć nietylko o tych vrzędnikoch/ ktorzi ſądy ſpráwuią/ ále też y o tych/ ktorzi máią moc roſkázowánia. ModrzBaz 74v; Máieſtat tedy ieſt wielmożność á doſtoyność Rzecżypoſpolitey y Krolewſka/ y tych ktorzi słuſznie á przyſtoynie Rzecżpoſpolitą rządzą/ pochodząca z mnimánia zacnośći/ á należąca w ſądźiech y władzy roſkázowánia. ModrzBaz 82; CzechEp 243, 244; WujNT 69.
Szereg: »rządzenie a (i) rozkazowanie« (5):Ano powyedał pan Kryſtus ápoſtołom: [...] ktobykolwyek chćyał być wyętſſym á pirwſſym myędzy nimi/ myałby być ich ſlugą. (–) Ty ſlowá vrzędnikom koſcyelnym rządzenya y roſkázowánya nye odeymuyą KromRozm III H3; Tu doſyć o tym/ iż nye broni ſlowo boże koſcyelnym vrzędom rządzenya y roſkázowánya/ y owſſem dawa im wyelką władzą KromRozm III H6v, H3v [3 r.].
Wyrażenie przyimkowe: »w dobrym rozkazowaniu« (1):
~ Szereg: »w dobrym porządku i w dobrym rozkazowaniu« (1): ábowiem then ieſt naiwiętſzy ná ſwiecie Regiment/ pod ktorym ſą poddáni cnotliwi/ ktemu w dobrim porządku/ y w dobrym roſkázowániu. GórnDworz Ii.~
α. Dowodzenie wojskiem (1): Krol [Rzymu był powinien] [...] praw ſtrzedz/ vſtaw nie zmieniáć/ Senat obeſłáć ku ſpráwie/ tákież Rycerſtwo ku potrzebie/ ná woynie pirwſze mieyſce w roſkázowániu mieć y rádę zámykáć. BielKron 99v.
4. Władza, panowanie; imperium PolAnt, Mącz, Modrz, JanStat, Cn (49):

rozkazowanie czego [= nad czym] (1): O Grecya/ [...] gdźie twoié bogáctwo? gdźie wolność? gdźie Pánowánié? kędy roſkázowánié wſzyſtkiégo świátá? vtráćiłáś to niebogo BiałKat 128v.

rozkazowanie nad kim (1):Wſzákći da Iehowá dowćip y rozum/ y roſkazowánie twoie nád Izráelem [praecipit tibi super Izrael]/ y ábyś vſtrzegł zakonu Iehowy Bogá ſwego. BudBib 1.Par 22/12; [Cesarz, aczkolwiek na tego carza przekopskiego jest łaskaw [...], ale iż nad nim rozkazowania nie ma, bo on ma osobną ziemię i państwo, w ktorym rozkazuje, nie chciał tego w liście swoim napisać ListyPol I 1533/40].

rozkazowanie gdzie (1): Látá 1377. Krolowa ſthára Węgierska/ máthká Ludwigowá/ chćiwa pánowánia á roſkázowánia w Polſzce/ przyiecháłá z Węgier do Krákowá. BielKron 377.

rozkazowanie czyje [w tym: G sb i pron (9), pron poss (3), ai poss (3)] (15): zábili [setnicy Atalię] z roſkazánia Ioiádeſá biſkupá/ á krolá przywiedli do dworu/ y poſádzili ná ſtolcu krolewſkim z rádoſcią poſpolitego ludu/ dzyękuiąc Pánu Bogu iż odiął od nich háńbę ſwiecką/ to ieſt/ żeńſkie roſkázowánie. BielKron 86v, 216; BudBib 1.Par 22/12; iż lepiey dáleko áby ieden naywyżſzą władzą ná ſobie nośił/ niżliby śię wiele ich z rowney władze weſeliło: ktorzi będąc niezgodni miedzy ſobą/ wſzcżynáliby nieſnaſki y bunty á nie mogliby nicżyim roſkázowániem ábo pánowániem być pohámowáni. ModrzBaz 25; Agdy [!] oſtátek tey źiemie zoſtáwił Pan Bog w roſkázowániu Kátolickim/ á przećie długo docżekáć ſię nie mogł/ áby ſię tám iáka napráwá Katolictwá dźiałá PowodPr 33. Cf Zwroty, »pod rozkazowaniem«.

W połączeniu szeregowym (1): [Pan] Da krolowi ſwemu moc roſkázowánie/ Nád wſzemi narody ſławne pánowánie/ Podnieſie ku gorze moc Kryſtuſá ſwego LubPs hh2v.

Zwroty: »pod [czyim] rozkazowani(e)m być« [szyk zmienny] (3): KromRozm III C8v; Tenże [ustawca] ma prace przyłożyć/ áby iedne práwá nápiſał wſzytkim powiátom/ ktore pod iednego Páná roſkázowániem ſą [quae unius principis dicto audientes sint]. ModrzBaz 100; StryjKron 667.

»rozkazowanie mieć« [w tym: w czym (1)] [szyk zmienny] (3): dlya czego yego mczi Ceſarza bendzye proſſyl ymyenym naſchim abi thak yako yego m. czorke naſche opatrzicz raczil y s sinem yey m. abi yego wthem chowacz raczil. anyedvpvſczyl [!] abi ktho ynſchi. wthem wladzam abo roſkazowanye yakye myecz myal ymo yey mcz. LibLeg 11/187v; MurzNT 166 marg; Antonino vcżyń coć ku dobremu twemu rádzę/ á ia ćiebie w cżyſtośći przy ſłuſzbie Dyány Boginiey zoſtáwię/ y nádam ćię cżćią wſzelką/ y w domu mym będzieſz miáłá wſzytko roſkázowánie. SkarŻyw 443; [ListyPol I 1533/40].

[»mieć [kogo] pod rozkazowanim swym«: Mitrydátes/ ktory miał pod roſkázowánim ſwym dwádźieśćiá y dwie náciy/ [...] Náucżył ſię rozlicżnych ięzykow WerReguła 55.]

»poddać się, wdać się pod rozkazowanie [czyje]; rozkazowaniu [czyjemu] być poddany« = imperio subesse JanStat [szyk zmienny] (1:1;1): Dáy mi proſſę cie mily panie dobrym vmyſlem poddatz ſie pod roſkazowanijé ſtarſſych/ ij owſſem téż niemiloſciwych a zloſnych dlá ciebie. OpecŻyw 122; RejPos 57; SarnStat 953.

»[czyjemu] rozkazowaniu podlec« = imperio subesse JanStat (2): [książę Olech rzekł:] Nieprzywiedziecie mię ktemu/ ábych ia Włádikom/ Cerncom/ y lekkich oſob roſkázowániu miał podledz/ y głowę ſwoię podáć. StryjKron 195; áżby pewna á dowodna rzecz byłá [...] że nieprzyiaćiel ſtárgawſzy przymierze/ [...] ſam głową ſwą do króleſtwá miał wtárgnąć/ ábo téż gwałtowną moc ludu ſwégo/ którzy roſkázowániu iego podlegli/ ku ſplóndrowániu Króleſtwá náſłáć miał wolą SarnStat 424.

»rozszerzyć rozkazowanie [czyje]« (1): A ſnádnie on miał ználeſć wſſytko coś ty kolwiek iedno obiecał iemu [...] boś obiecał/ áż od morzá do morzá roſſerzyć roſkázowánie iego. RejPs 132v.

»rozkazowaniem rządzić« (1): Bo wſzelka vrzędu doſtoyność do tego ſię ćiągnie/ áby práwem á roſkázowániem Rzecżpoſpolitą rządźił [ut iure ac imperio rempublicam gubernet]. ModrzBaz 82.

Wyrażenia: »chciwy rozkazowania« (2): Nie bądź chćiwy imienia y roſkázowánia/ Bo páńſtwá potrzebuią licżby z włodowánia. BielKom C6; BielKron 377.

»[komu] w rozkazowanie dan« (1): Abowyem bi tho nyeprziſtalo. abi thego ktho ynſchi vziwacz myal A yey mczi kthorey tho yeſth wmocz ſlowem Czeſarſkym y wroſkazowanye dano y S Sinem yey mczi. nyedoſtatek yaky Czyerzpyecz myala. LibLeg 11/187v.

»srogie rozkazowanie« (1): ij wlożyl [Bóg] koronę krolewſką na glowę iéy [Maryi]/ a ſluſſniéy ijż vkoronowána ieſt iako krolewá/ niżli iako céſarzowá/ bo krolewá rzecżona ieſt od miloſierdziá/ a ceſarzowá od ſrogiégo roſkazowaniá. OpecŻyw 189.

Szeregi: »imienie i rozkazowanie« (1): BielKom C6 cf »chciwy rozkazowania«.»moc i rozkazowanie« (2): LibLeg 11/187v; á nie godzi mu [papieżowi] ſie być ſámemu ſwey rzecży ſędzią/ áni też żaden przeſpiecżnie może nań ſkárżyć/ gdy bacży iego moc y roſkázowánie ná Koncilium BielKron 216. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»panowanie i (a, abo) rozkazowanie« [szyk 2:1] (3): BielKron 377; Aleby ſię nic lepſzego ná świećie zſtáć niemogło/ iedno gdyby Pánowie ábo przednieyſzi Rzecżypoſpolitey ſprawce byli pobożni/ mądrzi á wſzelákimi cnotámi do pánowánia y roſkázowánia potrzebnemi ozdobieni [virtute imperandi praediti]. ModrzBaz 49v, 25. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»posłuszeństwo a rozkazowanie« (1): Pátrzayże/ ſługá zakon á vſtáwę nápiſał/ y nápiſáną zoſtáwił z roſkazánia Bogá Oyczá iego: á Pan/ á Krol/ y ſthworzyciel niebá y zyemie/ wdał ſie pod poſłuſzeńſtwo á pod roſkázowánie ſługi onego. RejPos 57.

»prawo a rozkazowanie« (1): ModrzBaz 82 cf »rozkazowaniem rządzić«.»sąd i rozkazowanie« (1): dla tego z Boſkiégo zrządzenia ſą dáni Królowie ludźiom/ y Pánowie poddánym/ áby z potrzeby ſpráwiedliwośći/ ſądowi y roſkázowániu królewſkiému [et iudicio ac imperio Regum JanStat 1018] byli poddáni wſzyſcy SarnStat 953.

»władza i (abo) rozkazowanie« (3): LibLeg 11/187v; [Włosi i Rzymianie] vćiekáiąc przed okrutnoſcią Ceſarzow tyrannow záżeglowáli w ty [...] kąty/ gdzie ſie beſpiecznymi być od Ceſarzow okrutnych Rzymſkich rozumieli/ gdyż władza y roſkázowánie ich tych ſtron niedoſięgáłá StryjKron 71; CzechEp 383.

Wyrażenia przyimkowe: »pod rozkazowani(e)m [czyim]« (4): Skąd nie tylko W.K.M. ſámemu ſzcżęśćić ſię będźie/ ále y nam wſzytkim pod roſkazowániem twym BibRadz *2v. Cf »pod rozkazowani(e)m być«, [»mieć pod rozkazowanim«].

»z rozkazowaniem« = stanowczo, władczo (2): Clamores imperia nihil moror, Nic mie ich wołánie s roskázowániem nie obeydźie. Mącz 232d; Ktoremi ſłowy [Tit 2/15] znáć dawa/ że to ieſt nadoſkonálſza náuku [!]/ ktorey áby s pilnoſcią v wſzytkich á ſtátecżnie vcżył [...]. A każe [á]by to cżynił poważnie z roſkázowániem/ ták iáko przyſtoi ná poſłá Bożego RejPosWstaw 22.

W przen (1): Y ſludzy oni/ ktorym [...] pan Yezus Kryſtus zchodząc z tego ſwyátá do kroleſtwá nyebyeſkyego/ máyętnoſći á náuki ſwoyey ſpráwę y ſſáffowánye poruczył/ wſſyſcyć pod yego roſkázowánim/ á w domu yego/ to yeſt w koſcyele byli KromRozm III C8v.
Przen (1):
Zwrot: »zwyciężyć rozkazowanie [czyje]« (1): á ten co ſpráwuie iáko Bog/ vmárł iáko Cżłowiek/ á ten co vmárł iáko cżłowiek/ wſtał zmartwych iáko Bog/ ktory zwyćiężywſzy roſkázowánie śmierći/ [...] wſtąpił do Oycá y śiedźi ná práwicy iego wchwale WujJud 23v.
a. O władzy Boga (10):

rozkazowanie czyje [w tym: G pron (5), pron poss (1)] (6): Abowiem ieſt tobie [Panie] moc przywłaſſczoná práwa krolewſka/ á roſkázowánie twoie ſćiągaſie y ná wſſytki pogáńſkie národy. RejPs 33; SkarŻyw 356, 429. Cf Zwrot.

W formułach modlitewnych, kończących niektóre rozdziały w SkarŻyw (6): A temu ktory nas wſzytkich z łáſki ſwey do wiecżnego kroleſtwá przywieść może: chwałá cżeść y roſkazowánie z iedynym Synem y Duchem S. ná wiek wiekom. SkarŻyw 329; Ná ktorym mieyſcu [tj. grobie św. Gordiana i Epimachusa] wielkie dobrodzieyſtwá Pan Bog cudownie ludziom pokázuie/ ná cżeść wiekuiſtą odkupićielá náſzego Iezuſa/ ktorego roſkázowánie ná wieki wiekom Amen. SkarŻyw 429, 168, 209, 245, 356.

W połączeniach szeregowych (2): [...] przed ſędzią y Bogiem náſzym Iezuſem: ktorego z Oycem y z Duchem S. moc/ ſławá/ y roſkázowánie ná wieki Amen. SkarŻyw 356, 329.

Zwrot: »w [czyim] rozkazowaniu być, zależeć« = Bóg czymś włada, od Boga coś zależy [szyk zmienny] (2:1): Oznáymuią káżdzemu [!] ktokolwiek vpełnie dufá pánu iż żadne ſtráchy nań nieprzydą/ ábowiem wſſytki ſtráchy/ mocy/ ſrogoſći/ w iego roſkázowániu záleżą RejPs 69, 141; Gdyż by też thu dobrze ſtráćił iáki dom ſwoy właſny á mieſzkánie docżeſne ſwoie/ ieſli będzye wierzył Pánu ſwoiemu/ wiele domow á wiele rozmáitego opátrzenia záwżdy może być pewien od Páná ſwego. Gdiż wſzytki domy/ wſzytki zamki/ wſzytki możnośći ſwiátá tego/ ſą w możnośći á w roſkázowániu ſwięthym iego. RejPos 293v.
Szeregi: »cześć i rozkazowanie« (1): [...]. przez Iezuſa Chryſtuſa Páná náſzego/ ktoremu cżeść y roſkázowánie ninie y ná wieki wiekom/ Amen. SkarŻyw 209. [Ponadto w połączeniu szeregowym~1~r.]

»rozkazowanie a moc (a. możność)« [szyk 1:1] (2): Boze wſſechmogący ktorys ieſt zwierzchny krol nad wſſemi krolmi w ktorego roskazowaniu a mocy ſą yne wſſytki moznoſci niebieskie y ziemskie ciebie iedno ſamego panem: krolem: y ſtworzycielem ſprawiedliwie wyznawac mamy RejPs 141; RejPos 293v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»rozkazowanie i państwo« (1): [...] temuſz P. Iezuſowi: ktoremu z Oycem y z Duchem ś. wiecżne roſkázowánie y páńſtwo. Amen. SkarŻyw 245.

»sława i rozkazowanie« (1): [św. Wilhelm] Cudy niemáłemi wſławion y zá żywotá/ y po śmierći. ná cżeść Bogu w Troycy iedynemu/ ktoremu ſławá y roſkázowánie wiecżnie wiekom Amen. SkarŻyw 168.[Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

b. Utrzymywanie w poddaństwie i zależności (4): To [tj. pijaństwo] narody zuchwáłe/ y roſkázowánia nie ćierpiące/ pod pánowánie inſzych poddáło. WerGośc 238.
Zwroty: »(być) pod [czyim] rozkazowaniem« (1): [Bułgarowie] Zwoiowawſzy Illirykum/ Boſnę/ Miſyą/ Serwią/ Dálmácyą/ ſámi też tám oſiedli/ gdzye y dziś ieſzcże ſą pocżęśći/ iedno ich wielka cżęść pod Tureckim roſkázowaniem [!] BielKron 161v.

»podbić pod swoje rozkazowanie« (1): † Abowiem [antychryst] przećiw wſzytkiemu powstánie † chcąc podbić świát pod ſwoie roſkázowánie CzechEp 421.

»trzymać w [jakim] rozkazowaniu« (1): Monárchowie Polſzcy trzymáli wſzyſtkich poddánych y Rycerſtwo ſwe w dźiedźicżnym roſkázowániu/ bez práwá y wolnośći w niewolſtwie doſyć znácżnym. PowodPr 20.

c. Zwierzchnictwo (1):
Zwrot: »być w rozkazowaniu [czyim]« (1): abowiem powyedzial telko yz Krolowa yey M. ząda abi bila wpokoynim stąnye poſtawyona, a yzbi kv ſtanv ſwemv panſkiemv opatrzenie myala a niebila wmoczi y wroſkazowaniv podſkarbiego LibLeg 10/114v.
Szereg: »moc i rozkazowanie« (1): LibLeg 10/114v cf Zwrot.
d. Nadzór (1):
Zwrot: »chodzić w rozkazowaniu« (1): Iż poki dzyedzic málucżki ieſt/ poty chodzi w roſkázowániu á w niewoli/ áż do lat ſwoich. RejPos 33.
Szereg: »rozkazowanie a niewola« (1): RejPos 33 cf Zwrot.
e. Okres sprawowania władzy (zwykle w określeniach pełniących funkcję odniesienia czasowego) (2):

G sg w funkcji okolicznika czasu: »rozkazowania [czyjego; z podaniem kolejności roku]« (2): A Piętnáſtego lata roſkazowaniá [In anno autem quintodecimo imperii] (marg) ſprewowania [!] abo rządzęnia (–) Tiberjuſza Ceſarza/ [...] s ſtało śię ſłowo bożé/ nad Ianem ſynem Zacharjáſzowem na puſzczyi. MurzNT Luc 3/1; ROku od pocżątku ſwiátá 4017. gdy był Sędzyą nád Zydy Lábdon álbo Hábdon ſyn Hellel/ roku iego roſkázowánia trzeciego/ były wielkie walki Troiánow z Greki BielKron 53.

5. Powinność prawa feudalnego, polegająca na dostarczaniu przez poddanych pożywienia władcy i jego sługom zatrzymującym się na ich terenie (1):

W połączeniu szeregowym (1): Téż obiecuiemy/ iż żadnych ſtáciy álbo roſkázowánia álbo zſtępowánia [stationes, seu procurationes, vel descensus JanPrzyw 17] w Mieśćiéch/ we Wśiách/ w dźiedźictwách/ dworzéch y Folwárcéch Kośćielnych y ſzláchetckich/ y poddánych náſzych nie będźiemy czynić. SarnStat 893.

Cf ROZKAZOWAĆ

MP