[zaloguj się]
[pdf]

ROZKOPAĆ (7) vb pf

roſ-, ros- (4), roz- (3).

Oba o oraz a jasne.

Fleksja
inf rozkopać
praet
sg pl
2 m -ś rozkopåł m pers
3 m rozkopåł m pers rozkopali
conditionalis
pl
3 m pers by rozkopali
impersonalis
praet rozkop(a)no
participia
part praet act rozkopåwszy

inf rozkopać (2). ◊ [fut 3 pl rozkopią.] ◊ praet 2 sg m -ś rozkopåł (1). ◊ 3 sg m rozkopåł (1). ◊ 3 pl m pers rozkopali (1). ◊ [con 3 pl m pers by rozkopali.] ◊ pass fut 3 sg rozkopå się (1). ◊ [impers praet rozkop(a)no.] ◊ part praet act rozkopåwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVII w.

Zrobić coś, kopiąc ziemię (7): Confodio, Roskopáć/ Vkłoć. Mącz 132c.
a. Spulchnić uprawianą ziemię [co] (1): Zá teſtáment im powiedział [ojciec dzieciom]: Rzekąc/ pieniądze ktorem miał/ Ná winnicym ie zákopał: [...] Wźiąwſzy motyki kopáli: Skárbu nigdziey nie łucżyli/ Aż śię potym domyślili. Bo winnicę rozkopawſzy/ Wźięli z niey pożytek więtſzy. BierEz Iv.
b. Przygotować pod uprawę teren dotąd nieuprawiany, zwykle karczując go [co] (1): [Nad ty pieniądze ma pewną wymiarę rozkopać pastwisk przez ty lata wedle kwitu. LustrPom 147; W tymże polu nowo rozkopano i przyczyniono pola tego źrzebi [= jednostka miary powierzchni] 6 wszerz, a wzdłuż morgów 2 LustrWpol II 69.]
Zwroty: »rozkopać pole, [grunt; rozkopa się rola]« [szyk zmienny] (1): [...] áno sie polá ony zielenią coś ſobie roſkopał zá możnieyſzych cżáſow ſwoich. RejZwierc 172v; [LustrMaz I 73; w której osiadłości [tj. wsi Starsna] włók 10, które osiedli gburzy 3 i sołtys, i może się więcej przyczynić, gdy się rozkopa rola. LustrPom 69, 82].

[»rozkopać [co] na pole, na rolę«: LustrMalb I 86; Ta wieś nie ma drew żadnych w swoich niwach, bo je rozkopali na pola do gruntu. LustrPom 10.]

c. Zniwelować wzniesienie terenu [co] (2): wnet onę gorę gdzie był Wenuſow kośćioł/ rozkopáć/ á kośćioł Wenuſa zburzyć/ y báłwan on ſproſny ſkruſzyć [święta] Helená kazáłá. SkarŻyw 397.
α. Usunąć fragmenty lądu sąsiadujące z nurtem wodnym (1): Egipcżycy/ wnet groble roſkopáli y puśćili gwałtownie rzeki Nyluſowe BielKron 179; [[mieszkańcy Kazimierza] Proszą o łaskę KJM bo jem ta insula [na Wiśle] jest barzo ku szkodzie, którą by radzi suis sumptibus rozkopali. LustrKrak I 27].
d. Zniszczyć, zburzyć [co] (2): Cálchás mówi/ náſz wyiazd [Greków spod Troi] tym kſztałtem przyśpieie/ Kiedy z Hektorá popiół po morzu rozśieie. Tym chce vbłagáć wody/ y ſtępi ſie śiłá Morſka/ gdy ſie rozkopa tá wſzytká mogiłá. GórnTroas 45.

W połączeniu szeregowym (1): Ięzyk trzeći [tj. wichrzyciel] wiele ich [ludzi] zruſſył y rozegnał [...]: miáſtá murowáne bogacżow pokáźił/ á domy wielmożnych roſkopał [effodit]: śiły ludźi podćiąl/ á lud mocny rozerwał. Leop Eccli 28/17.

Formacje współrdzenne cf KOPAĆ.

Cf [ROZKOPANIE], [ROZKOPANY]

PP