[zaloguj się]
[pdf]

ODWALIĆ (14) vb pf

o oraz a jasne.

Fleksja
inf odwalić
praet
sg
3 m odwalił
imperativus
pl
2 odwålcie
conditionalis
pl
1 m pers bysmy odwalili

inf odwalić (4). ◊ fut 3 sg odwali (3). ◊ praet 3 sg m odwalił (5). ◊ [imp 2 pl odwålcie.] ◊ con 1 pl m pers bysmy odwalili (1). ◊ part praet act odwaliwszy (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVIII w.

1. Odsunąć coś ciężkiego tocząc; revolvere PolAnt, Mącz, Vulg [co] (13): Mącz 507b; kazáłá ná ſwym grobie wykowáć: Kto chce wiele ſkárbow doſtáć/ ten kámień káż odwálić. RejZwierc 48v, 48v; MWilkHist C4; WujNT Matth 28/2.

odwalić od czego (4): ij mowily k ſobie: Kto nám odwali kamiéń odedrzwi grobowych OpecŻyw 164v [idem MWilkHist, WujNT]; Anioł Pańſki zſtąpiwſzy z niebá/ przyſtąpił y odwálił kámień ode drzwi BibRadz Matth 28/2; MWilkHist G3v; WujNT Mar 16/3; [Odwalćie tho kámienie od dziury tey iáſkiniey [Aperite os speluncae] Leop Ios 10/22 (Linde)].

odwalić z czego (2): Po máłey chwili Rachel iego [Labana] corá przygnáłá owce/ odwálił iey Iakob kámień s ſtudniey/ áby owce nápoiłá BielKron 15 [przekład tego samego tekstu] BudBib Gen 29/10.

W charakterystycznych połączeniach: odwalić kamień (9); odwalić ode drzwi (grobowych) (4), z studniej (z wierchu studniej) (2).

Przen (2):
a) Uporać się z trudnościami, usunąć przeszkodę (2): Wiem co ćię od tego nawięcey odwodzi/ y iáko iáki pień tobie do tey iednośći záſtępuie: iż ſię ná Moſkiewſkie kośćioły [...] oglądáſz. Ale gdj v śiebie vważyſz/ iáko nędzne ſą y prawie nápoły w báłwochwálſtwo/ y to co zátjm idzie/ w złe obycżáie y ſproſne záſzły ony kośćioły Moſkiewſkie/ [...] bárzo prętko tęn pień odwálić możeſz. SkarJedn 377; Abyſmy tedy ten zawał odwálili, potomnym, [...] á co więtſze, ábyſmy y ſámi peregrini w ięzyku właſnym niebyli, tu témi káráktermi nowèmi [...] przypátrowáć ſie będźiemy, co to iest Orthográphia Polſka JanNKar D3.
b) [Odrzucić, pozbyć się: Bo wiárę y ſumnienie odwálić/ á bluźniercą zoſtać/ práwie cżartowſki ieſt ſkutek BudUrzęd 62v.]
2. Uderzając odłamać [co] (1): nádſzedłem ſłupá/ o trzy łokćie wkrąg miążſzégo/ odźiemek ták ſkámięniáły/ że ſztukę go odwáliwſzy/ drugimem pokazał Oczko 8v.

Synonim: 1. odtoczyć.

Formacje współrdzenne cf WALIĆ.

Cf ODWALENIE, ODWALONY

ZZa