[zaloguj się]
[pdf]

OGARNOWAĆ (6) vb impf

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w o- oraz -ować); pierwsze a jasne.

Fleksja
inf ogarnować
indicativus
praes
sg pl
1 ogarnuję ogarnujemy
3 ogarnuje ogarnują
praet
sg pl
3 m ogarnowåł m pers
f ogarnowała m an
n subst ogarnowały

[inf ogarnować.] ◊ praes 1 sg ogarnuję (1). ◊ 3 sg ogarnuje (1). ◊ [1 pl ogarnujemy.] ◊ 3 pl ogarnują (2). ◊ praet 3 sg m ogarnowåł (1). f ogarnowała (1). ◊ [3 pl subst ogarnowały.]

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w.

1. Otaczać [co] (1):
Zwrot: »zewsząd ogarnować« (1): Wyſtępował dym od oblicznoſći gniewu iego [tj. Boga] [...]/ á mgłá zewſſąd ogárnowáłá nogi iego. RejPs 24.
2. Chwytać ręką, obejmować (1): Comprehendo – Ogarnuię, poymuię, łapąm. Calep 229a.
[Przen: Quid enim est magis hominis quam... sequi amplexarique {ogarnovacz} uirtutem? Glosy II nr 128/54.]
3. Zsyłać na kogoś, doświadczać kogoś [kogo, co czym] (3): A dziwnie nád ſpráwiedliwoſć ſwoię ogárnował ſpráwy ich miłoſierdziem ſwoiem RejPs 160; iż Pan Bog niebo y źiemię y cokolwiek ieſt w niebie y ná źiemi/ władzą y mocą ſwoią ogárnuie KuczbKat 380; Day niech przeſpiecżnie mięſzkamy/ [...] Nie boiący ſię śiły niezlicżonych ludźi/ Ktorzy nas ſwym tyrráńſtwem wſzędy ogárnuią ArtKanc K4v.
4. Przedstawiać, opisywać, obrazować [co czym] (1): A to koniecżnie co by było/ otworzyśćiey wyłożę/ áby kto nie mnimał że ią ták mowię/ iáko zwykli mowić Poetowie [...] ktorzy rzecży nie ćieleſne/ niektoremi figurámi ábo podobieńſtwy/ iákoby nie widźiánymi ogárnuią. CzechEp 258.
5. [Stawać się czyimś przeżyciem, opanowywać [kogo]:

W porównaniu: [strachy] Ogárnowáły [Circundederunt] mię vſtáwicżnie iáko wody/ á wizytki mię obtocżyły. BibRadz Ps 87/18 (Linde).]

6. [Rozumieć, pojmować [co czym]:
Zwrot: »rozumem ogarnować«: Iſtność cżłowiecżą rozumem tylko ogárnuiemy. HerbOdpow R2v (Linde).]

Formacje współrdzenne cf GARNĄĆ.

Cf OGARNUJĄCY

LWil