[zaloguj się]
[pdf]

OGOREK (39) sb m

ogorek (35), ogurek (4); ogurek Murm; ogorek : ogurek FalZioł (9:3).

Pierwsze o oraz e jasne, drugie o pochylone.

Fleksja
sg pl
N ogórek ogórki
G ogórka ogórk(o)w
D ogurkowi ogórk(o)m
A ogórek ogórki
I ogórkiem ogórki, ogórk(a)mi

sg N ogórek (11). ◊ G ogórka (1). ◊ D ogurkowi (1). ◊ A ogórek (1). ◊ I ogórkiem (1). ◊ pl N ogórki (8). ◊ G ogórk(o)w (7) [w tym: FalZioł I 31d może ai]. ◊ D ogórk(o)m (1). ◊ A ogórki (6). ◊ I ogórki (1) BielKron, ogórk(a)mi (1) Calep.

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

1. bot. Cucumis sativus L. (Rost); roślina uprawna z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae); cucumer Vulg, PolAnt, Mącz, Calep, Cn; cucumis Murm, Mącz, Calep, Cn (10): Murm 113; Cucumer. Ogurek. FalZioł [+3], I 31b, 32 żp; Cucumerarium, Ogrodek w którym ogórki ſádzą. Mącz 70d, 70d; Oczko 4; Cucumerarium – Mieſce Ogorkami poſſiąne. Calep 275a, 275a; GostGosp 122.
[Zestawienie: »ogorek ogrodny«: Ogorek ogrodny álbo kukláſty. SienHerb E#.]
2. Owoc ogórka, jadalna rośliny (27): OGorek ieſt zimnego y ſuchego przyrodzenia FalZioł I 31c; PLinius [...] powiada banie być podobne ogorkom w włoſwoſciach [!] FalZioł I 39c; ogorka ſurowego woniay, przydzieſz zaſię ku zdrowiu. FalZioł V 82v, I 31c, d, V 10, 64, 82v; Z tądże możem babżyć [!] iż owoc każdy im zimnieyſzy ieſt thym niezdrowſzy, iako ſą ogorki/ malony etc. GlabGad I4v; Leop Num 11/5; BibRadz Num 11/5; bo to v nich záwżdy ná Stole ieſt/ tákieſz oczet: mleko kwáśne/ ogorki y ſliwy ſolone w kubkoch BielKron 435, 39v, 261; Anguinus cucumis, Długi, Krziwy ogórek Mącz 10a; SienLek 8v, 48; Bowiem rzodkieẃ/ chrzan/ ocet/ ogorek/ barſzcż miły/ V nich wſzytki przyſmáki/ włożywſzy ſłoniny. RejZwierc 242v, 111v; WerGośc 242; Co ſobie gárdłá oſtrzą ná niewinné piwo Rydzem/ śledźiem/ ogórkiem KochPieś 21; GostGosp 167.
Zwrot: »ogorki solić (a. ogorkow nasolić); ogorki słone« (2;2): Dobrzeć [...] ieść rzeczy ſłone/ káppáry/ limonie/ Oliwki/ ogorki ſłone SienLek 94; Kápuſtę/ Ogorki/ vmieiętnie vmieć ſolić/ coby ſie nie pſowáło. GostGosp 68; Lećie ogorkow náſolić/ cżego ſie vcżyć v goſpodarzow/ áby ie ták ſolić coby trwáć mogły GostGosp 104, 16.
Wyrażenie: »sok ogorkow« (1): Sok Ogorkow s ſokiem citrollowym/ vſmierza boleſc cżłonkow taiemnych vmęſzcżyzn/ tho ieſth iądrek FalZioł I 31d.
3. bot. Zestawienie: »psi, ptaszy, [niedźwiedzy, leśny] ogorek« = Ecballium elaterium A. Rich (Rost); roślina z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae) [1:1] (2): Cucumis anguinus – Ptáſzy ogorek albo, pſſi ogorek Officinae Cucumerem asininum appellant. Calep 275a; [Niedźwiedzy ogorek/ Ptáſzy ogorek/ Leśny ogorek/ Cucumer ſylueſtris. Cucumer Aſininus. SienHerb K4#, 511b].

KŁ