[zaloguj się]
[pdf]

OGRADZAĆ (24) vb impf

o oraz drugie a jasne; pierwsze a w inf jasne, w pozostałych formach pochylone.

Fleksja
inf ogradzać
indicativus
praes
sg pl
1 ogrådzåm
2 ogrådzåcie
3 ogrådzå
praet
sg pl
3 m ogrådzåł m pers
n subst ogrådzały
imperativus
sg pl
2 ogrådzåj ogrådzåjcie
3 niech ogrådza

inf ogradzać (2). ◊ praes 1 sg ogrådzåm (8). ◊ 3 sg ogrådzå (2). ◊ 2 pl ogrådzåcie (1). ◊ praet 3 sg m ogrådzåł (1). ◊ 3 pl subst ogrådzały (1). ◊ imp 2 sg ogrådzåj (2). ◊ [3 sg niech ogrådza.] ◊ 2 pl ogrådzåjcie (1). ◊ part praes act ogrådzając (6).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z niżej notowanych przykładów) – XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Otaczać czymś wysokim, co stanowi granicę i ochronę (zwłaszcza płotem, murem, wałem); circummunire, circumsaepire, praesaepire Calep, Cn; consaepire, obsaepire, permunire, saepire Calep (10): Circumimmio – oggrądząm, obſypuię. Calep 198b; Circunsepio – Ogrądząm, oppłocąm. Calep 199a, 245a, 786a, 839a, 969b.

ogradzać co czym (1): Nie ieſt też potrzeba wyſokich grodow ſtawiać á ie gąſtimi wieżami ogradzać ku przebywaniu krolowi BielŻyw 144.

ogradzać czym (2): BielŻyw 144 cf ogradzać co czym. Cf Zwrot.

Zwrot: »płotem ogradzać« (1): Obsepio – Płotem ogradzam. Calep 716b.
Przen [co czym] (7): A toć byłá nawdzięcżnieyſza winnica Páná náſzego /[...] kthorą záwżdy ogradzał murem mocy Boſtwá ſwego RejPos 60.
a. Stanowić ogrodzenie czegoś [co] (1): Trzi łóſzká álbo vsłáne zedelki ná trzi grani/ ták bywáły v ſtárych roſtawiáne że trzy ſtrony ogradzáły/ czwarta wolna byłá Mącz 464c.
2. Zabezpieczać, chronić; cavere, consulere, defendere, parcere, praestare, servare Cn [co] (9): othpowyadam thym tho lyſthem, do thand do kandby krol [...] sthobą walką wyodl, moya czeſcz ogradzayacz. MetrKor 34/288 [idem (5)] 34/288, 288v, 37/1v [2 r.], 2; Rad widzę iż poczćiwoſcz tak ſwą ogradzacie A ze złego mnimania iż ſie wyprawiacie RejJóz O; KromRozm II k3v.

ogradzać czym (1): wſzytki cżłonki twe zbáwiennym známieniem [tj. krzyżem świętym] ozdabiay y ogradzay SkarŻyw 399.

3. Mówić nie wprost, ukrywać istotę rzeczy; circumloqui Mącz; circumvestire dictis Cn (5): [do strażników grobu Chrystusowego:] ogradzayćie A przed ludźmi powiádayćie. Mowiąc kiedychmy poſnęli Zwolennicy wnocy przyſzli. Y vkrádli go nam w grobie MWilkHist D3; Drżę od iádu: proſzę ćię/ nieogradzay więcéy. GosłCast 64.
Zwrot: »ogradzać słowy« (1): Circumloquor, Obmawiam/ Ogradzam/ álbo opiſuyę którą rzecz słowy. Mącz 197c.
Szeregi: »o(b)mawiać, ogrądzać« (2): Latebram periurio querere, Krziwoprziſięſtwu ſwemu deki ſzukáć/ to yeft omáwiáć/ ográdzáć. Mącz 185a, 197c.

»ogradzać, ochylać« (1): Thá ich ſtátecżność á thá ich wiárá [...] ſpráwiłá/ iż Pan/ ácż tám było wiele wyſtępnych/ przedſię ogradza ochyla á nic nie wſpomina wyſtępkow ich. RejAp 38.

[»przykrywać albo ogradzać«: niech to przikriwa albo ogradza iako kto chce/ iednak ſię tak w prawdzie nayduie. Ekonom K2v.]

Formacje współrdzenne cf OGRODZIĆ.

Cf OGRADZANIE, [OGRADZANY]

KŁ