Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: OMAMIONY

Następne hasło: OMANEK »

OMAN (32) sb m

o prawdopodobnie jasne (tak w omamiony); a pochylone.

Fleksja

	sg
N	omån
G	omånu
A	omån
I	omån(e)m
L	omånie

sg N omån (15). ◊ G omånu (11). ◊ A omån (3). ◊ I omån(e)m (1). ◊ L omånie (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI i XVIII w.

Znaczenia

1. Inula L. (Rost); bylina z rodziny złożonych (Compositae) występująca w wielu gatunkach w Eurazji i Afryce. W Polsce najpospolitszy oman łąkowy (Inula britannica L.), oman wielki (Inula helenium L.) stosowany do celów leczniczych (31)
2. Rumex obtusifolius L. (Rost); szczaw tępolistny, bylina z rodziny rdestowatych (Polygonaceae) (1)
3. [W żargonie złodziejskim pieniądze (od „omanić” ‘omamić’)]

1. Inula L. (Rost); bylina z rodziny złożonych (Compositae) występująca w wielu gatunkach w Eurazji i Afryce. W Polsce najpospolitszy oman łąkowy (Inula britannica L.), oman wielki (Inula helenium L.) stosowany do celów leczniczych; enula campana Mymer¹, Mącz, Cn; aleopaticum BartBydg; medica nectarea, nepenthes, orestion, symphytum Cn (31): BartBydg 7b; Mymer¹ 18; (nagł) Enula campana. Oman. Alant. (–) OMan/ iego korzeń wchodzi w lekarſkie rzecżi/ ieſt ciepły y ſuchy w wtore^m ſłopniu/ ma w ſobie nieiaką wilkoſć zbytnią/ á przeto nie natichmiaſth zagrzewa ciało gdy go kto pożywa/ ieſt dobry naprzeciwko wſzytkim boleſciam/ y na vrazy wſzelkie FalZioł I 44a; Oman s Kampanijey pierſi dobre cżyni. FalZioł I 44c, I 2c, 18a, 44c [4 r.], d, 66c (20); Helenium, fruticis seu herbae genus vulgo Enula campana dicitur, Oman. Mącz 154a; Wiele ich/ co ludźi zwodźili/ Pokrzykiem/ czyniąc obraſki ſzubieniczniczé z Omanu/ á powiedáli przed głupimi/ iżby ié z wielką trudnośćią pod ſzubienicámi kopáli SienLek 199, 50v, 53, 157, 217, Xxxx3; Inula Herba est folia ferens, verbasci foliis non dissimilia, sed angustiora et oblongiora, radice subcandida, ad rufum colorem nonnihil tendente, ex qua gratissimum condimentum fieri solet, Iuliae Augustae quotidiano cibo maxime illustratum. – Oman. Calep 560a; [iż gdy Helená byłá w ſmutku/ kłádłá Oman w wino/ á pijąc zápomniéwáłá ſmutku á płáczu. UrzędowHerb 125 (Linde)].

Zestawienia: »oman ogrodny« = Inula helenium L. (1): FalZioł I 44c cf »polny oman«.

»polny oman« = Inula britannica L. (2): Oman ieſt dwoiaki ogrodny/ drugi polny/ thu mowimy o polnym omanie FalZioł I 44c.

2. Rumex obtusifolius L. (Rost); szczaw tępolistny, bylina z rodziny rdestowatych (Polygonaceae) (1): Rumex, Niektórzi zową/ Oman/ niektórzi kobyli ſzczaw. Sunt enim rumices varii generis, Mannelwurtz/ Wildſawrampfer/ Placken/ Schlangenkraut Niemieckie imioná. Mącz 360b.

3. [W żargonie złodziejskim pieniądze (od „omanić” ‘omamić’): (nagł) Waltarska mowa (–) oman – pieniądze PoznSłow 75.]

Synonim: 2. »kobyli szczaw«.