Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: [OPICA]

Następne hasło: OPICHOWY »

OPICH (44) sb m

-i- (42), -y- (2 + kust); -y- Murm; -i- : -y- FalZioł (12:1), SienLek (23 : kust).

o jasne.

Fleksja

	sg
N	opich
G	opichu
A	opich
I	opichem

sg N opich (23). ◊ G opichu (8). ◊ A opich (6). ◊ I opichem(7).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Znaczenia

1. bot. Apium graveolens L.; prawdopodobnie też Oenanthe aquatica (L.) Poir.; selery zwyczajne albo kropidło wodne, rośliny z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae), posiadające właściwości lecznicze (41)
2. W słowniku jako polski odpowiednik różnych łacińskich lub greckich nazw ziół podobnych do opichu (3)

1. bot. Apium graveolens L.; prawdopodobnie też Oenanthe aquatica (L.) Poir.; selery zwyczajne albo kropidło wodne, rośliny z rodziny baldaszkowatych (Umbelliferae), posiadające właściwości lecznicze; apium Murm, Mymer¹, Mącz, Calep, Cn (41): Apium. Merek ader epth. Opych. álbo gyer. Murm 112; Mymer¹ 17v; Apium. Opich/ Mirzik/ albo kcżelnik [lege: pczelnik]. Eppe. [...] ZEſt [!] ciepły w pirſzym ſłopniu á w wtorim ſuchi/ ieſt roſpądzaiącze ziele opuchliny y otwarząiące zatkanie żił y boleſci vſmieraiacze/ á ieſt rozmaite/ iedno ieſt domowe/ á drugie polne/ á trzecie wodne/ wnaſieniu tego ziela moc ieſt nawiętſza FalZioł I 8b; Opich według powieſczi Galiena, pobudza ſwietego walante^go niemocz/ á tak panie brzemienne niemaią tego ziela pożiwać/ áni w picziu ani wmyciu/ á bowiem mdli żyły FalZioł I 8c; Też opich warzony w winie znaſieniem włoſkiego kopru/ ſpiotruzſką [!] y z wroblem proſem ieſt lekarſtwo na ćięzſkie puſzczanie wody FalZioł I 8d; Napoy twoy aby był z rutą/ z ſzałwiją/ z Anyżem/ z Opichem. FalZioł V 47v; Wezmi Cżoſnku/ opichu/ korzenia koſaćczowego/ naſienia lniane^go Fenum grecum/ zetrzyſz to lniane naſienie y fenum grecum/ thy drugie zioła warz w wodzie. FalZioł V 97v, +3, I 8 żp, c, 10d, 17a (14); Apium herba est folia habens petroselino similia, Opich. Mącz 12b; Złe wilkośći w człowiecze ćienczą/ Czoſnek/ Cebulá/ Płodźiſzczek/ Gorczycá/ Pieprz/ Lebiodká/ Miętká/ Izop/ Opich (kust) pych/ Pio (–) Piotruſzka/ Broſkieẃ/ Chrzan SienLek 9v; Opich liście ma więczſze niż piotruſzká/ wonia iáko Lubſzczyk/ náśienie mnieyſze niż pietruſzki/ ogrodne źiele. SienLek 64; Niektorzy palą wodki ná ćiemne oczy z Kopru Włoſkiego/ z Celidoniey/ z koſzyſká/ z opichu/ z ruty SienLek 65v; Dobre też ktemu rzeczy kthore mocz wywodzą/ iáko ieſt piotruſzká/ opich/ kmin/ máćierza duſzká/ kurza nogá źiele/ izop/ cząmbr SienLek 94; Ná ránę głęboką á wąſką/[...] białą miętkę z czyſtym miodem/ á z opichem świéżym/ zárowno wźiąwſzy vtłucz/ á przykłáday. SienLek 146v; Opich/ Apium, Epich SienLek 234, 8, 17v, 42, 64, 64v (21); Apium palustre, Herba est apio sativo major sic dicta quod in paludibus et aquosis locis proveniat – Opich ſwinia veſz. Calep 81a; [De apio opych, pczelije zijelije, szmyal GlosyKórn II 169].

Zestawienia: »opich ogrodny« (2): Opich ogrodny/ Appium vulgare, Epichkraut. SienLek 236v, Xxx3.

[»opich włoski«: Opich włoski/ Petroselinum Macedonicum. Fremder Epich. m 769. SienHerb K4#v.]

2. W słowniku jako polski odpowiednik różnych łacińskich lub greckich nazw ziół podobnych do opichu (3): Apiastrum et apium, Wrzos/ też Rząſá, álbo/ Opich/ Mellissephilon etiam appellatur, ac Mellitena Mącz 12b; Olusatrum, seu olysatrum herba, Opich. Quidam petroselinum vocant, Piotruſzká. Mącz 263a; Phellandiors herba, Opich. Mącz [297]b.

Synonimy: 1. mirzyk, pczelnik.