[zaloguj się]
[pdf]

OPIJUM (29) sb n

opijum (28), opijom (1); opijum : opijom FalZioł (25:1).

-p- (27), -pp- (2).

Pierwsze o prawdopodobnie jasne (tak w o-); opijom z tekstu nie oznaczającego ó.

Fleksja
inne sg indecl - opijum; sg G (lat.) - opii

sg indecl opijum (24). ◊ (lat.) G sg opii (5).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu.

lek. Wysuszony sok mleczny otrzymywany z niedojrzałych makówek i liści maku lekarskiego (Papaver somniferum L.); stosowany jako środek nasenny i przeciwbólowy [opium – sok z maku Mącz 266a; – succus ex papavere Calep; makowy sok – opium Cn] (29): Wilgotne rzecży cżwartego ſtopnia ſą iadowite/ vmartwiaiącze/ zaduſzaiącze. Iako ſą bdły á zwłaſzcża Grzyby. Opium, Rtęć. FalZioł I [*8]; OPium ieſth niekthore wyſącżenie albo wypriſzcżenie z makowic gdi ſie z wierzchu zriſuią á to ſię ſnich ſącży FalZioł I 94d; Opium ieſt woniey przeciwney/ ſmaku gorzkiego/ á dla wilkiego powiethrza roſpływa ſie/ Ma mocz chłodzączą w trzecim ſlopniu á ſuſząca [!] w wtorym. FalZioł I 95a; Maſz wiedzieć iſz Opium bywa z ſoku cżarnego maku zamorſkiego. Mak warzony w potrawach takie potrawy cżynią ſpanie. FalZioł I 104a; WEzmi Czynamonu dobrego/ [...] Opium dwanaſcie ziarnek FalZioł V 24v; Na podogrę. Wezmi wodki pſinkowey/ rozchodnikowey/ oboyga po funcie/ ocztu rożanego z apteki/ iednę vnciją/ hałunu cżyſcie vtłucżonego/ [...] ziarnek Opij kielko/ zmieſzay ſpołem á vcżyń plaſtr. FalZioł V 93c, *2f, +4b, I 94d, 95a żp, 104a (22); Oppium idźie z Adde. BielKron 455, 455 marg; á do Oppium/ áż wćięſzkiéy przygodźie póydźiemy Oczko 32.
Wyrażenia: »opijum niconis« (1): Opium tebaicum ieſt cżarnego maku makowicz/ z białego maku opium niconis FalZioł I 95a.

»opijum teba(n)icum« = opium z maku lekarskiego (2): Wezmi requies medionie z apteki ieden łot/ opij tebaniczy quinque granorum frumentorum, Caſſie lingue/ naſienia maku białego FalZioł V 99, I 95a.

Szereg: »opijum a szafran« (1): Możeſz k temu cżoło namazać oleykiem Fijołkowym/ troſzkę włożywſzy do niego Opium/ á ſzafranu tłucżonego. FalZioł V 42.

AW