[zaloguj się]
[pdf]

OPŁOTKI (16) sb pl t

Oba o prawdopodobnie jasne (tak w o- oraz płot; tak też WujBib).

Fleksja
pl
G opłotk(o)w, opłotek
A opłotki
I opłotki, opłotkami
L opłotkoch, opłotkåch

G opłotk(o)w (3), [opłotek]. ◊ A opłotki (6). ◊ I opłotki (2), [opłotkami]. ◊ L opłotkoch (4), opłotkåch (1) RejPos (4:1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI – XVII(XVIII) – XVIII w.

1. Wąskie przejście między plotami; saepes Vulg (11):

W połączeniu szeregowym (1): á rozſzáfowáć to miedzy málucżkie á miedzy proſtacżki/ ktorzy leżą ná vlicach á w opłotkoch á miedzy drogámi: ták iáko ie Pan thu miánowáć rácży RejPos 239.

Szeregi: »drogi i opłotki« (3): Rzekł pothym Pan ſłudze onemu: Idź y ná drogi y myędzy opłothki/ á przypądzay kogo pothkaſz/ áby był dom moy nápełnion. RejPos 157v, 157v; Y rzekł pan ſłudze: Wynidź ná drogi y miedzy opłotki [Exi in vias et saepes]: á przymuś wniść áby był dom moy nápełnion. WujNT Luc 14/23. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

»opłotki a (i) ulice« [szyk 3:2] (5): iż nie tylko wezwánym/ ále y tym ktorzy byli w opłotkoch y ná vlicach/ tá wiecżerza byłá zgotowaná RejPos 130, 156, 159v, 160; RejZwierc 170v. [Ponadto w połączeniu szeregowym 1 r.]

Wyrażenia przyimkowe: »miedzy opłotki (I)« (2): RejPos 160v; ábyś wdzięcżnieyſzym goſciem był v Páná ſwego/ dobrowolnym niż poniewolnym/ áby cie miedzy opłotki á po vlicach nie ſzukano á gwałtem nie przymuſzano do tych god Páńſkich/ ták iáko w Ewányeliey ſłychaſz/ á bądź záwżdy gotow RejZwierc 170v.

»w opłotkoch« (5): Ludzye prośći/ ludzie mdli/ ludzie vbodzy/ ktorzy w opłotkoch á z dáleká leżąc záglądáią á przypátruią ſie themu ſwiętemu powołániu iego RejPos 160, 130, 156, 160, 239.

2. Miejsce ogrodzone płotem, działka przydomowa chłopa bezrolnego (5): [Item ogrodnik z domem i z ogrodem nad opłotkami leżącym ku Przybysławicom Wielgim, na imię Jan. InwSzlachKal 1588 nr 49; A drugie siedlisko podla kmiecia ichże Pawła z domostwem, w którym mieszka Jadam ogrodnik z tymże ogrodnikiem podle opłotek. InwSzlachKal 1588 nr 49.]
[Wyrażenie: »opłotki wiejskie«: Role folwarkowe dzielą się na 3 pola niepomierne [...]. Pierwsze pole folwarkowe pod opłotki wiejskiemi, na które się wysiewa żyta na zimę kor. 58 1/2. LustrMaz I 117.]
W przen (5): Bo ktorzy płoty grodzą/ ćić rozdzielenia ſzukáią Więc ich wyćiągnąć z opłotkow/ więc ie z ćiernia wywlec. Na płoćiech vwięzli/ y niechcą áby ich przymuſzano. WujNT 256.
Zwroty: [»w ciasne opłotki wganiać«: Ale ia niechcę dobrodzieyſtwa w ciasne opłotki wganiać, ani go tak rozumieć, iako rozumiane być niema SenekaGórn 423 (Linde).]

»z opłotków wyniść« = uwolnić się od czego, pozbyć się jakichś ograniczeń (2): Ale ten wſzytek pożytek/ [...] wſzákoż s tym pożytkiem iáki teraz pokażę/ nigdy nie porowna: ktorego będzieli chciał Dworzánin doiść/ muśi s tych opłotkow wyniść (gdyż to ieſt iáko przywiązánym być do iedney telko rzeczy) GórnDworz Mm4v, S2.

»w opłotki zawrzeć, [w opłotkach być zawarty]« = ograniczyć (2): ktore to práwo w pewne opłotki Wolność záwárło/ iżby ſię to nie czyniło/ co nie przyſtoi GórnRozm B3, Ev; [wſzyſtkie sprawy, które przed sąd przychodzą, w pewnych opłotkach są zawarte SenekaGórn 148 (Linde)].

Synonim: 2. ogrod.

Cf [OPŁOTY]

AW