[zaloguj się]
[pdf]

OPODAL (28) av

-p- (27). -pp- (1).

Pierwsze o jasne, a pochylone; -o- (1) OpecŻyw, -ó- Strum (2).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVIII w.

1. W pewnej odległości, z daleka; procul Vulg; longule Cn (27): Piegzá w żyćie gniazdo máiąc/ A z dziećmi támo mieſzkáiąc: Opodal w pole latáłá/ Pożywienia im ſzukáłá. BierEz N4v; Mącz 324a; thedy ty maſz ſkrzydło ſwoie lewe álbo rog odłożyć opodal/ od nieprzyiaćielſkiego práwego/ ták iákoby ſtrzelbá iáka álbo poćiſki nie dochodźiły BielSpr 20v, 21.

W połączeniu z bliższym określeniem odległości (3): porzućiłá dziećię pod iednym drzewem/ ktore tam było/ y odeſzłá: śiadſzy náprzećiwko opodal ná ieden przeſtrzał łuku. Leop Gen 21/16; Strum C4; á co mieſiąc cżterey ich chodziło/ po dochody klaſztorne/ do innego imienia/ ktore ten klaſztor miał opodal/ kilá dni drogi SkarŻyw 183.

opodal czego (1): Blazek zeznał ysz przyacziele pana Marczina Dworzenskiego vyechawssy oth nyego zdwora y bandacz ius opodal wssy wroczili sia zassiae ku dworowy Rynyewskiego ZapWar 1558 nr 2686.

opodal do czego (1): Vchowa ćię dźiś Bóg ſzkody Bo tu opodal do wody. KochSob 59.

opodal od kogo, od czego (16): OpecŻyw 154v; BibRadz Deut 13/7; Przyćiągnąwſzy tedy Niemcy ku Peſztu/ położyli ſie opodal od miáſthá/ [...] Gdy tedy Turcy od miáſtá oppodal odeſzli/ w ten cżás Pereni z Węgry prętko przyſkocżył/ záſtąpił od brony Thurkom BielKron 314v, 35, 284v, 314v; Mącz 178a, 210d, 347d, 462b, 463a, 476c; GórnRozm D4; BielSpr 64v; Strum F4v.

W przeciwstawieniu: »opodal ... blisko« (2): Iáko ſą Bogowie ktorzy miedzy okolicznemi narody ſą/ ták bliſko iáko y opodal od ćiebie [propinqui ad te, vel longinqui a te]/ od iedney gránice źiemie áż do drugiey. BibRadz Deut 13/7; bo niebeśpieczeńſtwá te/ ktore ſą od nas opodal/ máło ſię ich boimy ábo nic/ ále gdy ſą bliſko/ to iuſz drżymy/ trżepiecemy od ſtráchu GórnRozm D4.

Zwrot: »iść [od kogo] opodal« = ominąć kogoś z daleka (1): idzćie od nich oppodal [procul recedite ab illis]/ á dayćie im pokoy Leop 1.Esdr 6/6.
Wyrażenia: »nie barzo opodal« (4): Ravenna, Miáſto we Włoſzech. [...] Nie bárzo opodal od rzeki Rubicon. Mącz 347d, 210d, 463a, 476c.

»opodal od siebie odległy« (1): iż Oćiec S. náznácżyć racżył cżtery kośćioły przednieyſze w Rzymie/ y opodal od ſiebie odległe ReszList 156.

»trochę opodal« (1): Moguncia ſtára/ trochę opodal od rzeki Renu byłá BielKron 284v.

2. W pobliżu, niedaleko [przed czym] (1): [św. Benedykt] Miał śioſtrę ś. Scholaſtikę od młodośći ſwey ná wiecżną cżyſtość y ſłuſzbę Bożą oddáną/ ktora go raz w rok/ dła [!] duchowney rozmowy náwiedzáłá: gdy miáłá duchá ſwego P. B. oddáć/ iuſz oſtátnie ś. Benedictá brátá ſwego náwiedzáiąc á przed klaſztorem opodal/ gdzie do niey S. Benedict wychodził zoſtáiąc: prośiłá go/ [...] áby przez całą noc iego ſię rozmową o rzecżách niebieſkich/ ćieſzyć mogłá. SkarŻyw 252.

Synonimy: 1. daleko, nieblisko; 2. blisko, niedaleko.

IM