[zaloguj się]
[pdf]

OPUŚCIĆ SIĘ (24) vb pf

sie (15), się (9).

o jasne.

Fleksja
inf opuścić się
praet
sg pl
1 f -m się opuściła m an
2 m -ś się opuścił m pers
3 m opuścił się m pers
n opuściło się subst opuściły się
conditionalis
sg pl
3 m m pers by się opuścili
n by się opuściło subst by się opuściły

inf opuścić się (6). ◊ fut 2 sg opuścisz się (1). ◊ 3 sg opuści się (2). ◊ praet [1 sg f -m się opuściła. ◊ 2 sg m -ś się opuścił.] ◊ 3 sg m opuścił się (2). n opuściło się (9). ◊ 3 pl subst opuściły się (2). ◊ con 3 sg n by się opuściło (1). ◊ 3 pl [m pers by się opuścili.] subst by się opuściły (1).

Sł stp, Cn brak, Linde XVI w. (jeden z niżej notowanych przykładów) oraz XVIII w. s.v. opuścić.

1. Udać się, skierować (3):

opuścić się na co (1): A ieſt podobien [Pan] ku onemu ſlońcu/ ktore wyſſedſſy ſprzybytku ſwoiego gotuie ſobie przypráwy iáko iáki rycerz opuſćić ſie ná drogi dálekie. RejPs 27v; [to wſzyſcy powiádáią/ że tám ieſt bárzo ſtráſzno/ á drogá bárzo obłędliwa/ tákże ſię nie śmie nikt ná dálą opuśćić HistFort E3v].

opuścić się w co (2): A ſnadz wnádzieię twoię ſmiał bych ſie ſam opuſćić wnaniebeſpiecznieyſſe drogi/ ná ktorych by były naſzkodliwſſe przekaſki RejPs 205; A poććiwy cżłowiek y kiedy ſie gdzie ná máły cżás w cudzy kray opuśći/ tedy s pilnoſcią roſpráwuie domek ſwoy y potrzeby ſwoie. RejZwierc 131v.

[opuścić się za kim: boby ſie zá nim opuśćili chcąc wiedźieć coby tu cżynić chćiał HistOtton 58.]

[Zwrot: »w drogę się opuścić«: ſam ſie w drogę opuśćił/ nie powiádáiąc dokąd. HistOtton 57v.]
2. Zdać się, spuścić się [na co] (1): Bo ieſli ſie opuśćiſz ná wſzetecżną wolą/ Vźrzyſz że cie ći miſtrze by błazná podgolą. RejWiz 175v; [Bo ia mam z przyrodzenia mego nawiętſzą chuć ktemu/ ktory ſobie rownia niema/ á iż Olbrzym rownia niemiał/ tegom dokońcá niewierzyłá/ przetom ſie tu ná woynę opuśćiłá chcąc tego práwie doznáć/ cżegom iuż doſzłá/ y tegom widźiáłá ktory go zwyćiężył HistOtton 66].
3. [Rzucić się, porwać się (tu w znacz. ‘walczyć ze szczególnym zapalem’): A gdy dokonał [Józef] tey oráciey/ wybrał ſobie z żydow pieſſych ſſeſcdźieſiąt tyſiąc/ á iezdnych bárzo nie wiele/ á ſtych przebráł ſſeſc ſet mężow czyſtych z ktorych káżdy mogł ſie opuſćić ieden ná dźieſiąći/ á dźieſięć ná ſto/ á ſto ná tyſiąc/ á tyſiąc ná millian. FlawHist 19v.

opuścić się za kim: Ięli ſie go rádźić/ ieſliżby zá pogány mieli ſie opuśćić HistOtton 61v.

cum inf: co ćię ktemu przywiodło żeś ſie śmiał pokuśić będąc ták ſłábym przećiw ták okrutnemu á wielce mocnemu mężowi/ ktorego nie ſámá moc/ ále ſámo ſrogie w gniewie weźrzenie miáłoby ćię vmorzyć/ á tyś ſie z nim bić opuśćił. HistOtton 50.]

4. Otoczyć się [czym] (1): A Zydowie iż go chcieli zábić cżłowieká tákiego/ ktorego nie mogli zábić/ bo to wiedzyał do nich/ á ták włożywſzy oſobę ſwoię ná Iudaſzá ſam ſie opuśćił/ mgłą zniknął precż/ á Zydowie Iudaſzá vmęcżyli á nie Iezuſá. BielKron 165v.
5. W funkcji strony biernej (19):
a. Zostać pominiętym (15): KromRozm I A2; Oportet ea inserere quae omissa sunt, Muśi ty rzeczy wſadźić/ wpiſáć które ſie opuśćiły. Mącz [388]b; RejPos 28, 157, 161; iż iedny ſłowá koniecżnie ſą potrzebne/ kthore ieſliby śie opuśćiły/ iużby Swiątość być niemogłá KuczbKat 125; RejPosWstaw [1434]; CzechEp [*5] [3 r.], 103; LatHar [+12]v, 228, 250.
Szereg: »opuścić się i zamilczeć« (1): Między wielą inſzych/ ktore ſię dla przedlużenia opuśćić y zámilcżeć muſzą CzechEp 202.
b. Zostać zaniedbanym (3): GostGosp 158; A cokolwiek ſię dobrego/ prze niepilność ábo nieoſtrożność náſzę/ do tego cżáſu opuśćiło/ rácż tego ſam miłośćiwie dołożyć/ y to nágrodźić. LatHar 30.

opuścić się w czym (1): gdyż ſie ták ſwiát opuśćił w niedbáłoſciach ſwoich/ á iż iuż na nim żadney/ ták iáko widziſz/ o iákim wſpomożeniu nádzyeie nie máſz. RejZwierc 198.

c. Zostać zapomnianym (1): A wſzakosz gdibi na tho przicz moglo yzbi tą rzecz nowa mogla sye bes ſzkodi a niebeſpyeczenstwa Krolowey yey m. opvſczycz tedi bismi wolely abi yey m. przi pyerwſchim postanowieniv ſwoym y sina swego zoſtala LibLeg 11/40v.

Synonimy: 1. dać się, pość, udać się.

Formacje współrdzenne cf PUŚCIĆ.

MŚ