[zaloguj się]
[pdf]

OSCHNĄĆ (27) vb pf

o jasne.

Fleksja
inf oschnąć
praet
sg pl
3 m osechł, oschnął m pers
f oschła m an
n subst oschły, oschnęły
plusq
sg
3 m osechł był
imperativus
sg
3 niech oschnie
conditionalis
sg
3 m by osechł

inf oschnąć (2). ◊ fut 3 sg oschnie (9). ◊ 3 pl oschną (2). ◊ praet 3 sg m osechł (3), oschnął (2); osechł BibRadz; oschnął RejZwierc; osechł : oschnął RejAp (2:1). f oschła (1). ◊ 3 pl subst oschły (4), oschnęły (1) LubPs. ◊ plusq 3 sg m osechł był (1). ◊imp 3 sg niech oschnie (1). ◊ con 3 sg m by osechł (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI i XVIII w.

Stać się suchym, wyschnąć, pozbyć się wilgoci; (ex)siccari Vulg; arescere PolAnt (27): Pſa parſzywego krwią wołową ſwieżą vlecży, gdi iuż na nim krew oſchnie omywſzy ługiem zaſię krwią mazać. FalZioł IV 5c, V 117v; Y otworzywſzy Noe dách Korabiá wyglądnął y vzrzał iż oſechł był wierzch ziemie. Leop Gen 8/13; BibRadz Gen 8/13; Egipciánie dowodzili tym iż v nich kráiná ciepleyſza/ przeto rychley oſchłá po powodzi BielKron 8v; potym námaż mu [koniowi] nogi od kopytá áż do połbokow/ ták że niech oſchnie śierść ná nim SienLek 190v, 64, 148, 190v; Strum D2; ták iſz mu ſię/ iáko mowi S. Dawid/ łzy iego chlebem ſtawáły wnocy y we dnie/ á iágody iego nigdy nieoſchły SkarŻyw 291.

W połączeniu szeregowym (1): Thrzćiná y ſitowie powiędną/ obnaży ſie łożyſko potokowe od ſtoku ſwego: y káżde oſianie wilgotne oſchnie/ vwiędnie/ y nie będzie [omnis sementis irrigua siccabitur, arescet et non erit]. Leop Is 19/7.

Fraza: bibl. »oschły wody« = opadły wody [szyk zmienny] (2): Y wypuśćił Kruká/ kthory wyſzedſzy záſię ſię wroćił/ aż wody oſchły [arescerent aquae] ná źiemi. BibRadz Gen 8/7, Gen 8/13.
W przen (13): Lácnieyć ſie wżdy oſuſzyć/ choć kto zmoknie w wodzie. Ale kto ſie w niecnocie/ po vſzy ochynie/ Iuż ten nigdy nie oſchnie/ iuż ták mokro zginie. RejZwierz 68v, A5v; Támże potym Ian ſwięthy piſze/ iáko widział onego márnego ſmoká iáko oſchnął waláiąc ſie ná piaſku/ y iáko zemdlona ieſt moc iego. RejAp BB4, 104v, 105v, 106; Nádzieią Noe oſchnął z okrętem ná wyſokich gorach gdy gołębicżkę z okrętu wypuśćił [...]/ thedy iż chociay wiárą pływał/ iednák przedſię nadzieią oſuſzon. RejZwierc 129; A owi zasię ktorzy przywiedli byli nahak Rptą, ani zto animuszu miec będą, aby nie dawszy pierwszemu oschnąc znowu co zasię ⟨mogli⟩ vwielu ActReg 135; [Pibrak záśię drugi Poſeł inſzą drogą iechał [...]: iednák gdy [...] wźiął pewną ſpráwę że iuż Polacy koniecżnie ná tym ſą iákoby innego Páná obráli/ nie doieżdżáiąc do Polſki ták z onemi pieniądzmi y poſelſtwem oſchnął. BielKron 1597 721 (Linde)].
Frazy: [»jeszcze inkaust [na czym] nie osechł«: jeszcze inkaust na przywilejach na unią uczyniony nie osechł PismaPolit 353.]

»oschły oczy« [szyk zmienny] (3): Mnięć wiecżnie nie oſchną ocży Sercze dobrze nie wyskocży Czo o tym pomyſlę ſobie Nie ſmiem weyrzeć woczy tobie RejJóz G8; LubPs B5; Ale ty płákác nie będźieſz/ boć iuż oſchły ocży/ Iuż ſię gorąca łzá z głowy zá łzą nie potocży. Iużeś w licżbie nieśmiertelnych duchow KlonŻal D4.

Zwroty: »nie oschnąć z potu« = stale uciążliwie pracować (1): Iák ośieł chłopek nigdy bez kłopotu/ Nie oſchnie z potu. KlonFlis C4.

»na Wiśle [= w czasie wylewu wiosennego] oschnąć« (1): Młynarz gdy ná wiśle oſchnie prze niedoyźrzenie ſwe/ álbo co tákiego przypádnie/ coby ſam mogł zrobić/ nie ma mu tego Vrzędnik pomagáć ludźmi. GostGosp 60.

Formacje współrdzenne cf SCHNĄĆ.

Cf OSCHŁY, OSCHNIENIE

MŚ