[zaloguj się]
[pdf]

OSIEŁEK (26) sb m

o oraz drugie e prawdopodobnie jasne (tak w osieł oraz -ek); pierwsze e jasne.

Fleksja
sg pl
N osiełek
G osiełka
D osiełkowi
A osiełka
I osiełki
L osiełku

sg N osiełek (8). ◊ G osiełka (1). ◊ D osiełkowi (1). ◊ A osiełka (3). ◊ L osiełku (12). ◊ pl I osiełki (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

Dem. od „osieł” ‘Equus asinus’; mały osioł, młody osioł; asellus Vulg, Mącz, Calep, Cn; pullus asininus Murm, Mymer2; assellulus Cn (26): Pullus asininus, Ein eſelfullein Oſyełek Murm 38, 81; Mymer2 26v; LibMal 1549/148v [2 r.]; Ty wieſz Pánie żemći y Oſiełká od nich nigdy nie wźiął Leop Num 16/15; iżći ia płácżę nie dla tego/ Lecż wſpominam ná ſwego Oſiełká miłego/ Co mi zdechł RejFig Cc, Ee; RejZwierz 121; Mącz 17d; SkarŻyw 546; Asellus ‒ Oſziełek. Calep 102b; LatHar 355; Trzy kroć P. Iezuſá zá krolá w vboſtwie y w nędzy witano. Ná ośiełku/ ná krzyżu/ á tu w dźiećińſtwie w Bethleem. SkarKaz 520a.

W przeciwstawieniu: »koń ... osiełek« (2): żadną miárą ná koniu ſiedzić niechćiał/ iedno ná ośiełku: nie przeto/ áby oſobliwośći w tym ſzukał/ ale iſz od ſwych zwycżáiow pokornych/ oderwáć ſię rychło niedał. SkarŻyw 472, 310.

W charakterystycznych połączeniach: osiełek cudny, miły, święty.

Zwroty: »na osiełku jachać, jeździć, wjeżdżać« [szyk zmienny] (4:2:2): kiedi myli pan Ieſus po ſzwyathu yeſzdzyel na ſwoym ſzwyątym oſſyelku LibMal 1544/89, 1549 /148v; Ná Papieſtwo ná ośiełku iáchał. SkarŻyw 472 marg, 310; Błogoſłáwiony P. náſz Iezus Chryſtus/ pokornie ná ośiełku w Hieruzalem wiezdżáiący. LatHar 539, 79, 356; WujNT 354.

»na osiełku się wlec« (1): podeſzły w lećiech y z chorzáły ná ośiełku ſię wlokł SkarŻyw 411.

»na osiełka [kogo] wsadzić« (1): A ieden ſyná chromego ná nogi/ nioſąc/ gdy ſię do Papieżá doćiſnąć niemogł/ ná iego ośiełká ſyná wſadził/ y wnet go zdrowego y ná nogach chodzącego oglądał. SkarŻyw 472.

Przen (1): Táis chytra kurwá byłá Ktora młodzieńce łowiłá [...]. Mnodzy iey wiele dawáli/ Iż ią bárzo miłowáli: Oná ſie ze wſzyſtkich śmiáłá Ośiełki ie ſwymi zwáłá. BierEz R.

Cf OŚLĘ, OŚLIK

BK