[zaloguj się]
[pdf]

OSŁODZIĆ (46) vb pf

Oba o jasne.

Fleksja
inf osłodzić
praet
sg
3 m osłodził
imperativus
sg
2 osł(o)dź

inf osłodzić (17). ◊ fut 2 sg osłodzisz (2). ◊ 3 sg osłodzi (1). ◊ praet 3 sg m osłodził (1). ◊ imp 2 sg osł(o)dź (10). ◊ pass con 3 sg f by się osłodziła (1). ◊ part praet act osłodziwszy (14).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu.

Uczynić słodkim; indulcare, obdulcorare Mącz; condulcare Vulg [w tym: co (44)] (46): Iteż naprzeciwko zaſtharzałemu kaſzłowi to ieſt Wezmi Izop/ koſaćczu/ s figami/ lakricijey á tho ſpołem vwarz/ á oſłodziwſzy poranu ſie napijay FalZioł I 66c; Cżłowiekowi kthory wnątrz ma żżenie thak proſto albo oſlodziwſzy throchę dawam mu ie [wódki] pić FalZioł II 2d, I 10d, 38b; Obdulcorare, Słodko vczinić/ osłodzić. Mącz 256b, [169]a.

osłodzić czym (26): á potim oſłodziſz trochą miodem sſzimowanym FalZioł I 32c; Galienus vcży warzyć ſamę przęſłkę zwinem á z wodą/ á oſłodzić trochę czukrem FalZioł I 35d, I 7a, 18a, 36c, 37b, 50d (20); á vwierć potym iż będźie polewká s tego/ tę oſłodźiwſzy miodem/ álbo cukrem/ piy iáko częſto chceſz. SienLek 85, 110 [2 r.], 127; vncyy go [decoctum] cztérzy wźiąwſzy/ á ſirupámi oſłodźiwſzy/ wedle zwyczáiu. Oczko 34v, 38.

osłodzić z czym (1): SienLek 105v cf »ocukrować albo z miodem osłodzić«.

W charakterystycznych połączeniach: osłodzić cukrem (9), miodem (8), syrupami.

Szeregi: »ocukrować albo osłodzić« (1): Dzieciom tho oczukrować albo oſlodzić możeſz FalZioł V 70.

»ocukrować albo miodem (a. z miodem) osłodzić« (5): á potym przeczedziwſzi oczukruy albo miodem rożanym oſlodz á tego ſie napijay. FalZioł I 59c, I 57c, 66c, V 82; oſtáthek ocukruy álbo z miodem oſłodź/ dayże choremu pić po kilká dni. SienLek 105v.

Przen (12):
a) Uczynić coś mniej przykrym [co] (7): ábowiem kto lepiey fráſunki z głowy wybić męſzcżyznie/ [...] vſpokoić ſercze/ oſłodzić gorzkość tego ſwiátá może/ nád ſámicę? GórnDworz Bb6, C5.

osłodzić komu (4): Powiedziałem ia iżem znał te ludzi/ ktorzy gorzkość w miłośći vmieli więc ſobie oſłodzić GórnDworz Kk8v, C4v; BiałKat 163v; SkarKaz 488b.

osłodzić się czym (1): áby ſię iego [Chrystusa] śmierćią moiá śmierć oſłodźiłá/ ktora mi przykra będźie SkarKaz 423a.

W charakterystycznych połączeniach: osłodzić gniew, gorzkość (2), nędzę, niełaskę, płochość, śmierć.

Szereg: »ochylić i osłodzić« (1): [Jan Slejdan o Lutrze] thám gdy niemógł iego płochośći ochylić y oſłodźić ludźiem/ wneth go prorokiem vczynił BiałKat 163v.
b) Uczynić przyjemnym; condulcare Vulg [co] (2): Przed oblicżnośćią ocżu twoich osłodzi vſtá ſwoie Leop Eccli 27/26; gorzka to ieſt rżecz prawdá/ á iam nie Mercurius, żebych ią oſłodźić vmiał. GórnRozm D4v.
c) Opisać coś w sposób zachęcający, coś zachwalić [co] (3): Dulcorare in Bibliis, pro Dulce reddere, Insolens, Osłodźić. Mącz 97c; Nie ludzkie to ſpráwy/ ſerce odmienić [...] y ták tę prawdę oſłodźić/ iż dla niey ludźie máiętnośćią y świátem wſzytkim gárdźili SkarKaz 241b, 123a.

Formacje współrdzenne cf SŁODZIĆ.

Cf OSŁODZENIE, OSŁODZONY

IM