[zaloguj się]
[pdf]

OSTRZEC SIĘ (10) vb pf

się (9), sie (1).

-c (1), -dz (1), -ć (1).

o jasne; w inf e jasne, w pozostałych formach -é- (1) OrzJan, -(e)- (6).

Fleksja
inf ostrzec się
praet
sg pl
3 m ostrzégł się m pers ostrzegli się
conditionalis
sg pl
2 m m pers byście się ostrzegli
3 m by się ostrz(e)gł m pers

inf ostrzec się (3); -ec (1), -(e)c (2). ◊ fut [2 sg ostrzeżesz się.] ◊ 3 sg ostrzeże się (1). ◊ praet 3 sg m ostrzégł się (2); -égł (1), -(e)gł (1). ◊ 3 pl m pers ostrzegli się (2). ◊ con 3 sg m by się ostrz(e)gł (1). ◊ 2 pl m pers byście się ostrzegli (1).

Sł stp notuje, Cn brak, Linde XVI w.

1. Uchronić się od czegoś, ustrzec się; admoneri Modrz (3): Praecauto opus est, Muſzę temu zábieżeć/ Muſzę ſie oſtrzeć. Mącz 42b.

ostrzec się czego (1): Iuż moia miła Rachel/ acz to ieſt trudna rzecż By ſie ſercze żałoſci/ iuż tey miało oſtrzedz RejJóz B6v; [By blądow ſie mog [!] oſtrzec Krofej G6].

[ostrzec się czym: Bo ſye cudzą przygodą látwiey [!] możeſz oſtrzedz/ Co drugim pożytecżno/ to będźie tobie wiedz. KołakWiek B3.]

Szereg: »obaczyć abo ostrzec się« (1): wſzákże cżęſtokroć przypadáią tákie cżáſy/ że zpodobieńſtwá rzecży od kogo inſzego ſpráwionych/ w wielu potrzebách y my ſię obácżyć ábo oſtrzec możemy [de multis necessariis rebus possumus admoneri]. ModrzBaz 115v.
2. Spostrzec się, zorientować się; custodire Vulg (6): A ieſliby ſtroż vyźrzał miecż przychodzący/ á nie zátrąbił w trąbę: á lud by ſie nieoſtrzegł/ y przyſſedłby miecż/ y zgłádziłby ſnich duſſę: on iśćie w niepráwoſći ſwoiey poiman ieſt Leop Ez 33/6; y położyli ſie [panowie polscy] miedzy laſy [...]/ áby poſły pochwytáli s koronámi przerzecżonymi/ kthorzy przes Pruſką źiemię chćieli ſnimi iecháć do Litwy/ ále ſie oſtrzegli/ przeto ſie ku południu obroćili do Węgier do Krolá Zygmuntá. BielKron 386v; W ten cżas ſie ludźi wiele potłukło ktorzy ogień gáśili/ ábowiem ſklepienie gankow ná nie vpádło/ y pothłocżyło ie do iednego/ zwłaſzcżá ktorzy ſie nie oſtrzegli. BielKron 423v; BielSpr 75; iż Turek żadnégo nie podſzedł/ ieno tego który ſie nieoſtrzégł OrzJan 123; [Quod incommoditates in hac re accipies niſi caues. Yáko wiele ſzkod w tey rzeczy popádnieſz ieſli ſie nie oſtrzeżeſz. TerentMatKęt H8; Plagae creſcunt, niſi proſpicis. Yeſli ſie nie oſtrzeżeſz/ Nie máło ſobie ná łáznią zbierzeſz. TerentMatKęt S7].

ostrzec się w czym (1): Potym poſłał [Justynijan] do Pontu ſyná/ gdzye tám był poſłan Filip Bárdanes áby go tám zábił [...]. Ale ſie w tym Filip oſtrzegł/ zábił ſyná iego y potem Iuſtynianá ſámego/ á ſam Ceſárzem zoſtał. BielKron 167.

3. Zabezpieczyć się [od kogo] (1): ale tak v.k.m. powiadami yako naſchemv przyaczielowy y ſaſſiadowy bliſkyemv abisczie ſſie oſtrzegly od tich lotrow poganow Turkow LibLeg 11/45.

Synonimy: 1. obaczyć się, uchronić się.

Formacje współrdzenne cf STRZEC.

TG