[zaloguj się]
[pdf]

OZDOBIENIE (10) sb n

Oba o oraz pierwsze e jasne, końcowe e pochylone.

Fleksja
sg
N ozdobieni(e)
G ozdobieniå
D ozdobieniu
A ozdobienié

sg N ozdobieni(e) (2). ◊ G ozdobieniå (4). ◊ D ozdobieniu (3). ◊ A ozdobienié (1).

Sł stp, Cn, Linde brak.

1. Upiększenie, dodanie pięknego wyglądu człowiekowi [w tym: kogo, czego (3)] (5): kiedy im [białymgłowom] náturá cżego nie dáłá/ thedy ony rozumem chczą tego nádſtáwić: ſtądże vroſło owo/ iż ſie máluią/ iż ſobie dla wielkiego cżołá włoſy/ á dla ozdobienia oká/ brwi tárgáią GórnDworz Gv.
Wyrażenie przyimkowe: »ku ozdobieniu« (2): BielKom C7; ſzáty dla potrzeby ſą wynáleźione/ [...] ludźie márnochlubni/ [...] cżęśćią ludźiom kwoli/ cżęśćią też ku ozdobieniu ſámych śiebie obrácáią ie [ad decus et honestatem eas convertunt]/ á dla iych świetnośći ModrzBaz 50.
α. To, co ozdabia: strój, ozdoby (1): Ornatus, Cultus quo quis ornatur, vestitus, apparatus — Ozdobienie. Calep 739b.
a. Udoskonalenie moralne [czego] (1):
[Szereg: »oślachcenie i ozdobienie«: beata Virgo recte etiam dicitur hortus conclusus, quantum ad ornatum et decorem oſliachczieniu ij ozdobieniv virtutum Glosy I 107/56.]
Wyrażenie przyimkowe: »do ozdobienia« (1): od poſtronnych narodow/ cokolwiek lepſzego ſię wam zda około żywnośći/ vbioru/ y ochędoſtwá/ do tey Rzecżypoſpolitey wnośićie. Coż to tedy zá ſzaleńſtwo/ iż tego wnieść niechcećie/ coby do ozdobienia obycżáiow y praw ludzkich [ad morum ac legum humanarum pulchritudinem] pożytecżno było? ModrzBaz 143.
2. Upiększenie rzeczy [czego] (1):
Wyrażenie przyimkowe: »do ozdobienia« (1): Tricliniaria – Obiczią do ozdobienią komori wktorei iadawa. Calep 1085b.
3. Uświetnienie, sława, chluba [w tym: czego (2)] (3): dopiéro teraz zá Zygmuntá III. że ich [żebraków] z vlic zprowádzono do pewnych domów, y ſtroże im przydano: co ku ſławie tego roku, y iego pánowániu ozdobienié niemáłe przynieśie. SarnStat 518.
Szereg: »fundowanie i ozdobienie« (1): miał [św. Grzegorz] we wſzyſtkim Krolá [Armenijej] y Pány powolne: do fundowánia y ozdobienia wiáry Chrześćkáńſkiey [!]: iſz wſzyſtkę ziemię onę do Chrztu Świętego przywiodł. SkarJedn 304.
Wyrażenie przyimkowe: »ku ozdobieniu« (1): GDyż to Pan Bóg zrządźił, moi M. Pánowie, że ku ozdobieniu wieku náſzego, y ku ſczęśliwośći Rzeczypoſp. [...] W.M. dwu Brátów rodzonych, iáko filarmi y podporą téy Rzeczypoſp. vczynił, y wywysſzyć raczył SarnStat 848.
*** Bez wystarczającego kontekstu (1): Exornatio, Ornamentum, vel ipse exornandi actus – Ozdobienie. Calep 391a.

Synonimy cf OZDOBA.

Cf OZDOBIĆ

IM