[zaloguj się]
[pdf]

PARTEKA (11) sb f

parteka (8), partyka (3); parteka KromRozm I, KrowObr, RejWiz, Mącz, RejAp (2), RejPos, WierKróc; partyka OrzQuin (2), PowodPr.

Oba a oraz e jasne.

Fleksja
sg pl
N partyka
G parteki partyk
D partece
A partekę
I parteką
L partece

sg N partyka (2). ◊ G parteki (4). ◊ D partece (1). ◊ A partekę (3). ◊ [I parteką. ◊ L partece.] ◊ pl G partyk (1).

Sł stp brak, Cn: partyka, Linde XVI (cztery z niżej notowanych przykładów) – XVII w.

Kawał chleba; bolus Mącz; bucella PolAnt; crustum, fragmen, fragmentum a. frustum a. massa a. offa a. quadra panis Cn (11):
[Przysłowie: BibRadz Prov 17/1 cf »parteka sucha«.]
Wyrażenia: »parteka chleba, chlebowa« [szyk 2:1] (2:1): niewiem/ iákoby ſie był Lázarz on s Cżyscá wykupił/ ktory y pártheki chlebá niemiał. KrowObr 76; OrzQuin F4; RejPos 192; [A wzyawsy evfraxya myska wlozyla wnyą warzey y partyka chlebą [!] [fragmen panis] y podała yey ŻywEufr 212; BronApokr 303].

[»parteka sucha«: LEpſza ieſth párteka ſucha [bucella sicca] z pokoiem/ niżli dom pełny bydł/ pobitych z poſwarkiem BibRadz Prov 17/1 (Linde).]

Przen (8): boć Kápłani ſą ony koſze głębokié/ w którich ſchowáné ſą odrobiny oné/ któré z chlebowych pártyk kruſzyły ſye w rękách Páńſkich/ y Apoſtołów iego na puſzczy. Pártykáć to cáła ieſt Pośle/ Król/ Króleſtwo/ Exekucya. OrzQuin F4.

parteka czyja (2): Nuż w Krześćiáńſtwie inſzym gdźie kácerſtwo opánowáło/ ázaż nie widźimy/ iáko tákie obfite nádánia/ pobożne pośiędźiono/ rozſzárpano/ y w świectwo/ á co gorzey w przećiwne temu kácerſtwo obrocono. [...] ták to ieſt ſmácżny ten pinguis panis Chriſti, iż po iego choć kąſku/ ſwoiá wielka pártyká ſnádniey ſię w gárdło iako po owcugu wemknie. PowodPr 50. Cf Zwrot.

Zwrot: »jeść [czyją] partekę« (1): Ná Seymy powiátowe s Pányśćie ieżdżáli/ A iedząc ich pártekę z bráćiąsćie nie ſtáli WierKróc A4v.
a) Zysk, korzyść, utrzymanie, zwłaszcza skromne (5): O nieſzcżęſny narodzye [...]. Co dla nędzney párteki by ſie wlokła ſtráwá/ Odbieżyſz pocżćiwośći y winnego práwá. RejWiz 38v.

parteka czyja [w tym: pron poss (2), G sb (1)] (3): Ale my wżdy ſwe vtracamy/ wy vbogich pártekę/ á pot náſſych poddánych. KromRozm I B; wżdy k woli ſwiátu á k woli nędzney pártece ſwoiey będzieſz ie [słowo Pana] ſmiał wywrácáć á wykręcáć RejAp 67, 179.

Wyrażenia: [»parteka chleba« [szyk zmienny]: Cżego iż ſnadz niektorzy z onego iego dawnego towárziſtwá dość nie mogąc áni chcąc/ y owſzem ſie ſpráwámi ſwiátá tego báwiąc/ á przy pártece chlebá docżeſnego leżąc [...]/ brzuchy ſwe tucżąc/ háńbią/ ſromocą/ pocżćiwy ſtan iego KrowObraz C2v; A wſzak go pamietaią kiedy beł kaleką A biegal v możnieyſſych za chlebá párteką PaprPam Fv; BronApokr 303.]

»kęs parteki« (1): ále tho ieſth złośćiwa boiaźń/ ktora ledá dla klątwy/ álbo dla vtrácenia iákiey kęſá párteki ſwoiey boi ſie chociay widzi ſzcżyrą á iáſną prawdę wyznáwáć iey RejAp 179.

Szereg: »parteka albo kęs« (1): bolum e fancibus eripere, Pártekę álbo kęs z gárdłá wydrzeć. Mącz 120b.

ZCh