[zaloguj się]
[pdf]

PERFUMA (27) sb f

perfuma (2), perfumy prawdopodobnie pl t (25); perfuma : perfumy RejFig (1:1), RejZwierc (1:13).

e oraz a jasne.

Fleksja
sg pl
N perfuma perfumy
G perfum(o)w
A perfumy
I perfumy, perfumami

sg N perfuma (2). ◊ pl N perfumy (14). ◊ G perfum(o)w (3). ◊ A perfumy (4). ◊ I perfumy (4), [perfumami].

Sł stp brak, Cn: perfumy, Linde także XVII (z Cn) – XVIII w.: perfumy.

1. Substancje służące do nadawania przyjemnego zapachu przez skraplanie lub pocieranie nimi; magmata Calep, Cn; aromata, diapasmata, hedysmata, pastillus, stymmata Cn (26): Więc potym chłop lezye precż/ álić ſam pan cudzi/ S perfumy [z perfumami, cf a. Przen RejZwierc 24, cf też PERFUMOWANY] rękáwicżki cżáſem ſobye zbrudzi. RejWiz 72; RejZwierz 141; Tym ſie iedno kęs chłubią [Włosi] iż perfumy máią/ A też ſmierdzieć nie mogą bo cienko iadáią, RejZwierc 241, 53, 71; Calep 628b.

W połączeniach szeregowych (2): ieſliby ſye im do mdłośći zánośiło/ miéć [...] wódki/ prochy/ perfumy/ y coby iedno od mdłośći dobré Oczko 28v, 18v.

Zwrot: »(po)trząść się perfumy« (1) [szyk zmienny] (3): RejZwierz 141; Y thy nie bárzo vtyieſz/ Iż ſie trzy kroć przez dzień myieſz/ A potrzęſieſz ſie perfumy/ A zá vchem gráiąć dumy. RejZwierc [233], 159v.
Wyrażenie: »wonne perfumy« (1): áby to [łazienne pałace] roſkoſzy/ myśli dobréy/ á nie fráſunku áni melánkolijéy ſłużyło: z tąd wonné perfumy/ wódki/ máśći/ łożá/ kąpánia/ y inſzé niéoſzácowáné koſzty Oczko 18v.

Iron. (1): A ten noſá vmyka/ á łbem wierći wſzędy/ Pfe boday cie zábito/ cośći ſmierdzi z gęby. A on wąſá pomáca/ áż perfumá oná/ Ktora byłá niedawno wypádłá z ogoná. RejFig Aa3v.

Przen (5): Bo tey [cnocie] trzebá perfumow/ niżli ciáłu więcey/ Bowiem ná niey káżdy ſmrod/ obacżą naprędzey. RejZwierz 141; RejZwierc 91v, 252.

perfumy czego (1): A coż nas do tego przywodzi iż o ty perfumy ſławy á poććiwośći mniey dbamy niżlichmy powinni? RejZwierc 104.

Szereg: »perfumy a prochy« (1): Abowiem niech ſie zdobi kto chce/ [...] niech ſie perfumuie iáko chcze/ ieſliże od niego nie będą zálatáwáć perfumy á prochy s cnoty/ z rozumu/ á z vważney poććiwośći vtłucżone/ wierę Szpikánárdy áni Muſzkum áni Ambrá nie mu nie pomoże. RejZwierc 104.
a. Woń perfum; też w ogóle aromat, zapach (9): Bo nád tym záſię wſzędy piękne drzewá ſtały/ [...] Ony wonne Cypryſy/ ony Cynámony/ Podawáiąc od ſiebie rozlicżne perfumy. RejWiz 24; RejZwierc 91v.

W przeciwstawieniu: »perfumy ... smrod« (1): iż zá wyſtępki zbytnie w ſtroiách/ dopuśćił Bog niewolſtwo/ w ktorym náſtąpić miáło miaſto włoſowych przypraw/ głowá od plugáſtwá ołyśiáła: [...] miáſto perfumow ſmrod y zarázá. PowodPr 84.

Szeregi: »perfumy albo wonności« (1): Iáko ſie theż noſek kocha kiedy go iákie wdzięcżne perfumy albo wonnośći zálecą. RejZwierc 142v.

[»perfumy i woń wdzięczna«: w tym mijáła w ocżách wſzytkich Biſkupow iedná niewierna z pań Antyocheńſkich ſławna nierządnicá [...] y mijaiąc nas/ powietrze wſzytko perfumámi y wonią wdzięcżną nápełniła. SkarŻyw 933 (Linde).]

Iron.: Smród niemiła woń (3): Siłá tu máłych dzieći/ co gdy cżácżem gráią/ Poſpolicie ie potym w gowno zámiátáią. A też cżácżká nie długo/ bo wnet pośmledzieie/ A y wam s tych perfumow/ pewnie twarz sśinieie. RejFig Aa3v; RejZwierz 140.

perfuma czego (1): Od Polaká perfumá piecżenia s cebulą/ A potym koneẃ piwá áż ſie ocży ſtulą. RejZwierc 241.

Przen (2): RejZwierz 107; A iżby s ciebie perfumy zálátywáły pięknych á vważonych obycżáiow twoich á nie thylko z rękáwicżek twoich/ áby s ciebie obczy nadobne przykłády bráli RejZwierc 24.
2. Para, opar (1): Bo ty wſzytki perfumy co z żołądká idą/ A gdy iuż thám do głowy do tych ſklepow wnidą/ Kędy duſzá rozumna s ſwymi ſmyſły mieſzka/ Wnet rozeznáć wſzytkiego nigdy nie zámieſzka. RejWiz 120.

JDok