[zaloguj się]
[pdf]

PERLAMENT (12) sb m

perlament (8), parlament (4); perlament ModrzBaz; parlament KmitaSpit; perlament : parlament BielKron (7:3).

Teksty nie oznaczają é; oba a jasne (w tym w pierwszym 1 r. błędne znakowanie).

Fleksja
sg pl
N perlament
G perlamentu
D parlamentowi
A perlamenty
I perlament(e)m
L parlamencie

sg N perlament (8). ◊ G perlamentu (1). ◊ [D parlamentowi.] ◊ I perlament(e)m (1). ◊ L parlamencie (1). ◊ pl A perlamenty (1).

Sł stp, Cn brak, Linde bez cytatu: parlament.

1. Ciało ustawodawcze pełniące również funkcje kontrolne w stosunku do króla; sejm [parlamenta publica, colloquia, consilia – sprawy BartBydg] (5): to wſzytko [król angielski] cżynił z przyzwolenim ſenatu ktorzy ſiadáią w rádzie/ zową párláment. BielKron 212, 203v marg, 212 marg, Llll2v; Spiże z ſobą nábrawſzy/ o Krolá prośili/ Pſzenic/ grochow/ y gryki śiłá námłoćili. Támże ná párlámenćie wſzyſtko otrzymali KmitaSpit C6v; [Przeto przysięga królowi ukazuje, od kogo i gdzie sie w rzeczach i sprawach trudnych uciekać ma: parlament to jest koronny wieczny na to od Rzeczypospolitej wysadzony. PismaPolit 202; DiarPos 78].

[parlament czyj: PismaPolit 207; Páłace Zamki wielkie z cioſánych Marmurow Vpádły/ [...] Gdzie Ephores miewáli Párlámenty ſwoie StryjKron xx3v.]

[W połączeniu szeregowym: I teraz [...] nie najdziemy nic lepszego nad postanowienie przodków naszych: mamy parlamenty swe, sejmy, rady przysięgłe, etc. PismaPolit 207.]

2. Część Rady Królewskiej mająca za zadanie wyznaczanie i egzekwowanie praw; najwyższa instancja sądu; sąd najwyższy (7): (marg) Perláment. (–) Vcżyniono dwá Perlámenty/ to ieſt vrząd ſądowych ſpraw/ ieden w Wiedniu drugi w Eniponćie. BielKron 289v, 287 marg; Ná ten obycżay roty lub ſetnice Sędźiow w niektorych Rżecżachpoſpolitych poſtánowiono/ [...] tákże też wſzytkiey Fráncuſkiey źiemie w Páryżu/ ná tem mieyſcu ktore Perlámentem zową [quem Perlamenti nomine appellant]. ModrzBaz 91.

W połączeniu z nazwą miejscową lub przymiotnikiem od tej nazwy [w tym: ai (2), G sb (1)] (3): Papież y Krol z Hiſzpániey do Perlámentu Paryſkiego piſáli/ áby ſie lepiey obchodzili z ludźmi vcżonymi BielKron 203v, 287, Llll2v.

JDok