a. Ozdoba (przeważnie z drogocennego kruszcu) noszona na palcu, także sygnet z herbem służący do pieczętowania; a(n)nulus Mymer¹; HistAl, Vulg, Mącz, Calag, PolAnt, Modrz, Calep, Cn; condulus Mącz, Calep, Cn; condalium, ungulum Calep, Cn; circulus, digitalium Mącz; dactylion Calep; condalus Cn (199): March¹ A2; Ezopie zaliś nie bacżył: Gdziebych ią ſwoy pierzćień ſtráćił BierEz D4, D4 [3 r.], D4v, E3v, E4; Mymer¹ 31v; y rzekł po wtore Farao do Iozefa/ otom cye vftawił nad wſſytkym Eiptem/ y zyął pyerſcień zręku ſwych y dał y na iego rękę [Vulg Gen 41/42] HistJóz B2v [przekład tego samego tekstu Leop, BielKron 17]; ZapWar 1536 nr 2488; MetrKor 59/77; [żona Marchołtowa] pálce miáłá krotkie/ nánich zielázne pierſćienie March³ T7; LibLeg 11/94v [2 r.]; LibMal 1545/99v [2 r.], 102v, 1548/143, 1552/168v; RejKup c3; HistAl A4v, L2 [2 r.]; I zathym mu [biskupowi] dawaćie pierśćień ná rękę/ thy ſlowá mowiąc. Wezmi pierśćień tho ieſt wiáry znák. KrowObr 129, 100, 125, 126v, 129 [3 r.], 130 [2 r.] (24); Oná im też wdzyęcżną twarz ná wſzem okazáłá/ A po pyſznym pierścieniu wſzytki dárowáłá. RejWiz 26v; Bo nie mnimay być káżdy w ſzyrokim cżámlecie/ A z owemi pyerścieńmi w rogátym birecie/ Wſzytko vmiał co trzebá RejWiz 61, 11v, 27, 125v, 126, 127 [3 r.]; Leop Gen 41/42; RejFig Aav [3 r.]; RejZwierz 23v, 118v; PRometeus [...] ogień s kámieniá wſkrzoſáć vkazał y pierśćienie nośić ná cżwartym pálcu ku cżći ſerdecżney żyle. BielKron 23v; W Kollegium wielkim skarb nálezyono w murze/ [...] ſzácowány ná dzyeſięć tyſiąc złotych/ w złoćie/ śrebrze/ á pierśćieniach BielKron 399, 17, 20, 129, 316v, 376v (8); Annulos digitis induere, włożyć pierſcienie klenoty ná pálce. Mącz 169b, 10d [3 r.], 54c, 63a, 66b, 88d (11); OrzQuin P3v [2 r.]; RejAp 6v; GórnDworz R2, R2v [2 r.]; Tedy ia po ćię pocżeſnie poślę/ á niewierz nicżemu inemu iedno temu to pierśćieniowi gdyżbych gi posłał. HistRzym 15; Pierśćień miał thę moc/ że ktożkolwiek go ná pálcu nośił/ miał łáſkę od wſzyſthkich HistRzym 61, [2], [2]v [3 r.], 3 [2 r.], 15, 61 [2 r.] (31); BiałKat d4v; BielSpr 44; BudNT Luc 15/22; Krol iák Kápłan w Ornacie/ w Albie/ w Dálmátice/ S Humerałem/ s Pierſcieńmi StryjWjaz Cv; ilekroć ſię [który] w bitwách dobrze popiſał/ tyle mu pierśćieni wolno było nośić. ModrzBaz 51, 51 [2 r.], 118v; Oczko 19; Calag 398b; SkarŻyw 115, 173, 473; ZapKościer 1579/1; NA pálcu maſz diáment/ w ſercu twárdy krzemięń/ Pierſćięń mi/ Hánno/ dáieſz: iuż y ſerce przemięń. KochFr 70, 123; BielSen 7; Calep 78b [2 r.], 235a, 237a, 286a [2 r.], 1137a; KochAp 9, 10; WujNT Luc 15/22; SkarKaz 348b; CzahTr Bv; Ot ná znák vprzeymośći/ właſnyć Pierśćień dáię/ Zeć ſie iuż nieomilnym/ przyiaćielem ſtaie [!]. PaxLiz D4; to wſzytko ſwą ręką bez rády y pomocy cudzey vrobił/ nie tylko ſuknią/ obuwie/ cżapkę/ pás y pierzśćień: ále też náwet ſzárłat KlonFlis A2; ZbylPrzyg B4; Toż chćiał (mnimam) w pierścieniu co dał Ośley głowie Mieyſce naprzod [z herbu składającego się z oślej głowy i półkozy w sygnecie umieścił oślą głowę]: by głupſtwá ſproſność potomkowie Ná ten ználi Herb pátrząc SzarzRyt D3v; [2 pierścienie francuski roboty z dubletami fl. 6 InwMieszcz 1587 nr 274].

pierścień z czego (1): pierſtien z kopyta albo z goleni oſlowey na palczu noſzony/ niedopuſzcża padać wielką niemocz cirpiączym. FalZioł IV 4d.

W połączeniach szeregowych (5): A nie tylko mężowie/ ále też y niewiáſty z ſwey chući/ przynoſiły zapony/ nauſznice/ pierśćienie/ y mánuelle/ á wſzytki klenoty złote [fibulam et inaurem et anulum et dextrale omne vas auri] BibRadz Ex 35/22; Ma pierśćinie [!]/ ma Perły/ klenoty od złotá/ Oſtrzegayże ſie mężu/ byś nie ćiągnął kotá. BielSat D3 [idem BielRozm 28], Dv; BielRozm 25, 28.

W porównaniu (1): Otożeſmy Pánie vczynili/ oddáiemći ten kośćioł/ iáko pierśćień v ślubu SkarKaz 455a.

W charakterystycznych połączeniach: pierścień biskupi (4), mniszek (2); pierścień pyszny [= wspaniały], francuski roboty; da(wa)ć [komu] pierścień (16), (po)da(wa)ć na palec (na rękę) (6), dać w zakładzie (założyć, zastawić) (3), mieć (na palcu) (5), (na palcach a. na rękach) nosić (noszący) (10), porzucić, przegrać, stracić (stracony) (5), ukraść (3), wkładać na palce i na rękawice, włożyć na palec, wzdziać, wziąć [= przyjąć] (8), wziąć [= zabrać] (5), z palca zerwać, zjąć (zdejmować, złożyć) (z palca a. z ręku) (13); nabrać pierścieni, nakłaść na rękawice; wyciągnąć pierścienie z palców; obłożyć się pierścieńmi, osadzić się; strata pierścieni.

b. Inne ozdoby (8): Koronę złotą/ y łáncuch z pierzćieńmi [coronam auream et bahem]/ ktoreśćiemi poſláli/ przyięliſmy Leop 1.Mach 13/37; BielKron 34v.

c. [Podatek płacony przez mieszczan miast królewskich na pierścień koronacyjny dla królowej: LustrKrak I 27, 64; Na każdą koronacyją JKM albo królowej JM powinni dawać na pierścień mc. 5. LustrSand 249, 298.

d. Element zabawy rycerskiej: zawieszone kółko, do którego jadący konno zawodnik usiłował trafić kopią (5): Aléś ty nie tylko zwykł dármo koniem toczyć/ Albo z kopiią ráźną do pierścieniá ſkoczyć: [...] Nie ieden twóy grot zoſtał w hárdym Moſkwićinie. KochEpit A3; KochFr 122; [rota] Strzelcow ták doświadcżonych/ ktorzy gdy ſtrzeláli/ Nie w pierśćień/ ále w vcho igielne tráfiáli. KmitaSpit B2.