Słownik polszczyzny XVI wieku

« Poprzednie hasło: PIRWORODZTWO

Następne hasło: PIRWOSPIE »

PIRWOSNKA (4) sb f

pirwosnka (3), pierwosnka (1); pirwosnka : pierwosnka FalZioł (3:1).

-s-, [-z-].

Tekst nie oznacza é oraz ó; a jasne.

Fleksja

	sg
N	pirwosnka
G	pirwosnki
I	pirwosnką

sg [N pirwosnka.] ◊ G pirwosnki (3). ◊ I pirwosnką (1).

Sł stp, Cn brak, Linde także XVII – XVIII w.: pierwiosnka.

Znaczenia

bot. Primula officinalis (L.) Hill. (P. veris L.), pierwiosnka lekarska; bylina z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae) pospolita w całej Europie, używana powszechnie w XVI w. pod różnymi nazwami jako „herba paralysis” (Brunfels), „verbasculum odoratum” (Fuchs), „primula veris” (Matthiolus); związanych z nią było szereg przesądów (4)

bot. Primula officinalis (L.) Hill. (P. veris L.), pierwiosnka lekarska; bylina z rodziny pierwiosnkowatych (Primulaceae) pospolita w całej Europie, używana powszechnie w XVI w. pod różnymi nazwami jako „herba paralysis” (Brunfels), „verbasculum odoratum” (Fuchs), „primula veris” (Matthiolus); związanych z nią było szereg przesądów (4): Wezmi korzenia rzepikowego/ ſzałwiyey/ primule veris: to ieſt/ pirwoſnki/ każdego gartz [!] FalZioł I 4d, I 43c, 80b.

Wyrażenie: »ziele pirwosnki« (1): Też toż wino w ktore przyłożyſz ziela pirwoſnki [pirwoznki SienHerb 39a (Linde)], ktoreſie napirwey vkazuie na wioſnę, á omiedziwſzy/ gdy ſie tego napijać będzieſz ábowiem ieſth dobre naprzeciwko paraliżowi FalZioł I 31b; [SienHerb 77b (Linde)].

[Zestawienia: »pierwosnka biała« : Páráliżowe źiele/ pierwoſnká biała ieſt y cżarna/ iedná leśna/ druga polna. Primula veris Herba paraliſis. Schliſſelblumen. SienHerb L#v.

»pierwosnka czarna«: SienHerb L#v cf »pierwosnka biała«.

Szereg: »ziele paraliżowe abo pirwosnka«: Ziele páráliżowe ábo pirwoſnká. Herba Paraliſis, Schliſelblmen. SienHerb 77b (Linde).]