[zaloguj się]
[pdf]

PLĘS (11) sb m

Fleksja
sg pl
N plęsy
G plęsów
A plęs plęsy

sg A plęs (1). ◊ pl N plęsy (3). ◊ G plęsów (3); -ów (1), -(o)w (2). ◊ A plęsy (4).

Sł stp brak, Cn: plęsy, Linde XVII – XVIII w.: plęsy, pląsy.

Znaczenia
Taniec; chironomia Calep, Cn; tripudium Calep; gesticulandi saltandique studium, saltatio gesticulatrix Cn (11): A gdyſz widziáłá krolewná plęſy iego/ y wpádnie iey w ſerce/ á pocżnie go bárzo miłowáć HistRzym 13; Calep 189b, 1087b; JanNKar F4.
Zwrot: »iść, pość w plęsy« [szyk zmienny] (2:1): BielKom G3v; Poydziem w plęſy/ gonionego/ w ſkoki/ A męże nam pozwano ná Roki. BielSjem 6; BielRozm 26; [y Alcydźieś ſrogiego lwa odźiany ſkorą w plęſy poſzedł/ porwawſzy Nimphę ládá ktorą ZbylDroga G2].
Wyrażenia: »trefne (a. trafne) plęsy« (2): Skoro téż śiéw odpráwiemy/ Komin w koło obśiędźiemy. [...] Tám będą gadki pokrité/ Tám trefne plęſy z vkłóny Tám cénár/ y gonióny. KochSob 70; HistRzym 13v.

»plęsy wszeteczne« (1): śiadwſzy lud iadł y pił/ á potym do ſkokow/ plęſow wſzetecżnych/ dyabelſkich/ [...] powſtał. SkarŻyw 490.

Szeregi: »gędźba a (i) plęs« (2): Ona rzekłá: Zali to nie ieſt winá/ że gędźbę á plęs moy wſzyſcy chwálą HistRzym 13, 13v.

»plęsy, skoki« [szyk 1:1] (2): SkarŻyw 490; Twarz bábá vwałkuie/ idźie w plęſy/ w skoki BielRozm 26.

Wyrażenie przyimkowe: »w plęsy« (3):
~ [Szereg: »w plęsy i w trelle«: przećię my po ſtárému w plęſy y w trelle: przećię my ſkaczemy/ dobrych myśli záżywamy/ wykrzykamy/ iákobyſmy iuż wygráli. JanWróż 60.] ~
Cf Zwrot.

Synonimy: skakanie, taniec, tańcowanie.

Cf PLĘSANIE

sDDJ