[zaloguj się]
[pdf]

1. PLUTA (10) sb f

a jasne.

Fleksja
sg pl
N pluta pluty
G pluty
D plucie
A plutę
I plutą

sg N pluta (4). ◊ G pluty (2). ◊ D plucie (1). ◊ [A plutę.] ◊ I plutą (2). ◊ pl N pluty (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVI – XVIII w.

Niepogoda, słota, plucha, deszcz; (adversa a. conflata ventis a. foeda a. saeva a. turbida) tempestas imber, immite et turbidum coelum, inclementia a. intemperantia a. intemperies a. intempestas a. malitia a. perturbatio coeli, tempus adversum a. turbidum Cn (10): OpecŻyw 179; Ieſli dżdżow nie było/ álbo ieſli pluty názbyt były/ Krześćiány winiono BielKron 288v; RejZwierc 79v; GrabowSet M3v; KlonWor 8; [Miewáią też [woły] vrázy ná ſzyj z odćiśnienia nieſpráwnego iárzmá/ zwłaſzcża gdy cżęſta plutá ná ſzyię bije Cresc 1571 553; Z pluty, z głodu, z niewczasów tak knechciska mdleli. StryjPocząt 272; BusLic [1]v, 3v].

W połączeniu szeregowym (1): Młodzyeniec [...] Pewnie widzi iż z niebá ná doł będą goście. Ieſli nie deſzcż tedy grad plutá iáka pewnie RejWiz 125v.

W przeciwstawieniu: »pogoda ... pluta« (1): Roſpuśćiſz żagiel/ podaſz go go [!] wiátrom w moc/ [...] A oni ćię wlot pochwycą y z ſzkutą/ Cżáſem z pogodą á cżáſem też z plutą. KlonFlis H4.

Szeregi: [»miegoć abo pluta«: przeto ſkłepy z tákowym piáſkiem bywaią nietrwałe dla ſłoney wilgoſći wnim zbythniej/ ktona miegoć abo na płuthę zawſze odwilgnie Cresc 1549 35.]

»pluta i niepogoda« (1): muſilij wniſtz pod ſſopę poſpolitą/ w ktorą ſie ludzie ſchodzili cżaſu pluty ij niepogody. OpecŻyw 15.

»zła pogoda albo pluta« (1): Ale gdy zła pogodá álbo plutá z niebá/ Iuż pewnie ze pſzenice będzye chwaſt pleć trzebá. RejWiz 100v.

Przen (1): Tákże też ty gdy widziſz iáką chmurę ná iákiey bieſiedzie/ á oná ſie ná thę nieſláchethną burzę ná gniew á ná zwádę zánośi/ [...] nie dáy ſobie tey plugáwey plucie kápáć zá ſzyię. RejZwierc 80.

Synonimy: niepogoda, pluskota.

DDJ