« Poprzednie hasło: ROZPRZĘŻENIE | Następne hasło: ROZPUKANIE » |
ROZPUKAĆ SIĘ (1) vb impf [i pf]
impf [[1 sg] i 3 pl], [pf [3 sg i 3 pl]].
sie, [się].
o prawdopodobnie jasne (tak w roz-).
Fleksja
indicativus | |||
---|---|---|---|
praes | |||
sg | pl | ||
1 | rozpukåm się | ||
3 | rozpukå się | rozpukają się |
praes [i fut] [1 sg rozpukåm się. ◊ 3 sg rozpukå się.] ◊ 3 pl rozpukają się.
Sł stp notuje, Cn brak, Linde bez cytatu s.v. rozpuknąć.
Znaczenia
Pękać (pęknąć), rozrywać się (rozerwać się): Trafia ſie też iż ony żyły: ktoremi ſie płod w żywocie trzyma y zſtanawią/ przez ktore też żywnoſć y karmią bierze/ bywaią grubemi á lipkiemi wilgotnoſciami zatkane/ albo ſie nadąwſzy: rozpukaią FalZioł V 29v; [Roſpukam ſię/ Rumpor, disrumpor. Volck Xxx3v, Yyy].
a. [Pękając otworzyć się (o pąkach roślin, szyszkach): Szyſzká ſoſnowa ieſt iey [sosny] owoc/ ktora w ſobie zamyka wiele źiarnek/ [...] z tychże náśienie bywa/ ktore ſię ma doſtać ná drzewie áż do Liſtopádá kśiężycá/ á trzebá zbieráć práwie doſtałe/ wſzakoż poki śię ieſzcże nie rozpukáią ſzyſzki Cresc 1571 463.
Fraza: »pąkowie się rozpuka«: Tego też Kśiężycá Márcá ma być dokonano pierwſze wykopánie winnic/ pierwey niż śię pąkowie dobrze rozpuka/ bowiem ieſli pącżki otworzone kopacżá vźrzą wiele nádźieie vbędźie plennego obrodzenia. Cresc 1571 325, 672.]
Synonimy: rozsiadać się, rozsieść się.
Formacje współrdzenne cf PUKAĆ.
MPi, SBu