[zaloguj się]
[pdf]

PUKAĆ (14) vb impf

a jasne.

Fleksja
inf pukać
indicativus
praes
sg pl
3 pukå pukają
praet
sg
3 n pukało
imperativus
sg
2 pukåj

inf pukać (1). ◊ praes 3 sg pukå (2). ◊ 3 pl pukają (9). ◊ [praet 3 sg n pukało.] ◊ imp 2 sg pukåj (2).

Sł stp brak, Cn notuje, Linde XVII – XVIII w.

1. Uderzać, bić (5):

[Bezpodmiotowo [w co]: Ia niechcę z Królem mówić: á też niedawáią Márſzałkowie: wytártych [tj. ubogo ubranych] kiiem opałáią. Pomnię/ gdy raz pukáło bárzo choć w iedwábie/ Ażem był vćiekáiąc poráźił dwie bábie Albertus C2.]

Zwroty: »pukać w bok(i)« [w tym: komu (1); czym (1)] [szyk zmienny] (3): RejWiz 59; CHłop dziádowi ná Iábłoń/ gdzie iábłká bywáią/ Wlazł/ [...] Wołał nań áby precż zlazł/ nie pomogły ſłowá/ Potym nań tráwą miotał/ ſtára płocha głowá. Nábrał potym kámienia/ iął mu pukáć w boki RejFig Ee, Ee.

»we grzbiet pukać« [w tym: komu (1)] (2): Nie może nigdy ſnádniey Pan wypleć pſzenice/ Iedno ſpołu zebrawſzy łotry pijánice/ Wyſłáć ie ná to żniwo gdzye we grzbiet pukáią RejWiz 70; RejZwierc 227v.

W przen (1): Ale ieſzcże ſnadź wżdy thá [żona] rychley ſie obacży/ Kiedy ią iego miłość nápomináć racży/ Cżáſem ſłowki pięknemi/ cżáſem też przykremi/ A cżáſem też onemi co w bok puka imi. RejWiz 59.
2. Strzelać (6): Nie ſtráſz s przodku nie pukay/ nie pſuy prożno prochu Cicho ſobie pocżynay/ nieboy ſie popłochu. BielSat N3v [idem BielSjem 40], M4v, N; Gdy vſłyſzą pukawki/ dziáło w zamku runie/ Ali náſz z płochą twarzą precż od zamku dunie. Tego fortelu nie wie/ Gdzie wiele pukáią/ Iż tákie obegnáńce po woli miewáią. Bo pukáią zboiáźni/ chcąc ludzie odſtrzeláć BielSjem 35 [idem BielSat M4v, N], 40.
3. Wydawać huk, trzask; sonare, sonitum dare a. edere Cn (1): bo wielki ſtrách bywa w ten cżás kiedy ſie woyſká pothykáią/ zbroiá chrzęśći/ drzewá ſie łamią/ ſtrzelbá puka/ konie kwicżą/ ludzie okrzyki cżynią/ w trąby trąbią BielSpr 6.
4. Pękać, rozpadać się, rozrywać się (2): Cżemu iedne iaycza pukaią w ogniu gdi ie pieką á drugie nic. GlabGad H7.
Przen: O obżarstwie (1): Toć ieſt náſzá ochłodá/ niezmierne weſele/ Tkáć w ty káłdony ſwoie/ iádłá bárzo wiele. Ták iż z doſtátku cżáſem/ ledwie nie pukáią PaxLiz C4v.

Synonimy: 1. bić, tłuc, uderzać; 2. strzelać; 4. rozpadać się, rozrywać się.

Formacje współrdzenne: pukać się, napukać się, opukać się, popukać się, porozpukać się, przepukać się, rozpukać się, sprzepukać się, spukać się, upukać, wypukać się; puknąć, przepuknąć się, rozpuknąć się, wypuknąć, wypuknąć się.

Cf PUKANIE

AĆ