[zaloguj się]
[pdf]

PŁODNOŚĆ (17) sb f

Oba o jasne.

Fleksja
sg
N płodność
G płodności
D płodności
A płodność
I płodnością

sg N płodność (3). ◊ G płodności (5). ◊ D płodności (2). ◊ A płodność (6). ◊ I płodnością (1).

Sł stp, Cn notuje, Linde XVII – XVI11 w.

1. Zdolność do wydawania potomstwa; indoles Cn (11): przywroćił Pan zdrowie Abimelechowi/ y płodność w domu żonam iego. BibRadz Gen 20 arg.
Zwrot: »paniam płodność tracić« (1): [wódka kamforowa] martwi duchy ożywiaiącze y mocz przyrodzoną/ paniam płodnoſć traci FalZioł I 71a.
Przen (3):

płodność czyja (1): Poznaſz iáko tá mátká kośćioł Rzymſki odpocżątku święte rodziłá y rodzi/ y iakie dzieći záwżdy wychowywała. Vweſeliż ſie z ſtárożytnośći y płodnośći iey SkarŻyw A3v.

a) Potomstwo (2): Riuos eius inebrians: multiplica genimina eius: in ſtillicidijs eius letabitur germinans Rzeka boża napełniona ieſt wodami nagotowałeś ich pokarm [...] Zrzodła iey napełniwſzy racż też rozmnożyć y płodnoſć iey. WróbŻołt 64/11, V v.
a. O Pannie Maryi (6): w to tákie małżeńſtwo [Maryi i Józefa]/ włożony ieſt ſyn bez męſkiego rodzáiu: y vcżcżona ieſt cżyſtość nieſłycháną płodnośćią. SkarŻyw 242; to ieſt [poczęcie Chrystusa] [...] płodność bez náruſzenia LatHar 476.

płodność czyja [w tym: G sb (2), pron poss (1), ai poss (1)] (4): Twoiá wielebna płodność niech nam vdźieli zaſług obfitośći. O Páni náſzá LatHar 485, 106, 635. Cf Wyrażenie.

Wyrażenie: »małżeńska płodność« (1): [Maryja] opátrzoná: [...] nienáruſzeniem pánieńſkiey cżyſtośći: ſwobodą wdowiey do ſłużby Páńſkiey przyſtoyney wolnośći: á nákoniec potomſtwem małżeńſkiey płodnośći. LatHar 477.
2. Urodzajność, żyzność;'urodzaj; fecunditas, saturitas Mącz; feracitas, fertilitas, indoles Cn (6): Saturitas, Sytość/ náſycenié/ też vrodzáyność/ płodność. Mącz 369c, 132d.

płodność czego [= spowodowana czym] (1): I.M. powiedźiał [...] Iż Pánná Mária w żywoćie ſwym ogárnęłá y porodźiłá mężá: [...] ták iáko runo ſámo pełność y płodność roſy w śię wźięło źiemi nic nie zoſtáwiwſzy: ták Pánná Mária etc. CzechEp 309.

Wyrażenie: »płodność ziemie« (1): Lepiey ſię tym ſtáło co zginęli od miecżá/ niż tym co poginęli od głodu/ ábowiem ći wywiedli iáko pobići dlá niedoſtátku płodnoſći źiemie [defectu fructuum agrorum]. BibRadz Thren 4/9.
Szereg: »żyzność i płodność« (1): Benedicens coronȩ anni benignitatis tuȩ et campi tui repelebuntur vbertate. Ty miły panie daſz bogoſlawieńſtwo roku żyżnoſci y płodnoſći twoiey/ a pola twoie pełne będą obfitoſci. WróbŻołt 64/12.
Przen (1):
Wyrażenie: »hojna płodność« (1): Ach tá Winnicá którąś ſam przeniosł z Egyptu/ [...] Ach tá Winnicá potym ćiernia námnożyłá/ á od oney hoyney płodnośći bárzo odſtąpiłá ArtKanc I16v.

Synonimy: 2. urodzajność, żyzność.

Cf NIEPŁODNOŚĆ

MN