[zaloguj się]
[pdf]

PŁOWY (33) ai

o jasne.

[comp płowiejszy.]

Fleksja
sg
mNpłowy fNpłowå nNpłow(e)
Gpłow(e)go Gpłow(e)j G
Apłow(e)go, płowiejszy Apłową A
Ipłowym I I
pl
N m an płowi
subst płow(e)
A subst płow(e)

sg m N płowy (13). ◊ G płow(e)go (4). ◊ A płow(e)go (2), [płowiejszy]. ◊ I płowym (1). ◊ f N płowå (2). ◊ G płow(e)j (3). ◊ A płową (4). ◊ n N płow(e) (1). ◊ pl N [m an (cum N pl lwi) płowi]. subst płow(e) (1). ◊ A subst płow(e) (2).

Sł stp: płow, płowy, Cn notuje, Linde także XVII – XVIII w.

Różne kolory zbliżone do jasnobrunatnego (przeważnie o maści zwierząt); gilvus Mącz, Calep, Cn; flavus, helvus, ravus Mącz, Cn; pallidus Vulg; rufus PolAnt, Calep; ravidus Mącz; cereus, cerinus, cirrhus, flavens, flavidus, fulvus, helveolus, helvolus, infuscus, luteus, mellinus, melleus, phoeniceus, robeus, robius, robus, rubeus, subflavus Cn (33): Iaco ią [...] nie wszial slachathnemv Maczieiovi zdzivraczov volv plovego w domv iego ZapWar 1517 nr 2238, 1504 nr 2017, 1506 nr 2033, 1508 nr 1961, nr 1962; ZapMaz II Ł 7/62v; Item viznal yſz lyathoſz przed wſtempnym yarmarkiem wałacha płowego na Blonyv za waliſchewem thu przi poznanyv yeſt vkradl. LibMal 1543/73v, 1545/106; Leop Apoc 6/8; Powiedz Izráelitom ábyć przywiedli płową krowę zdrową oprocz wſzego náruſzenia BibRadz Num 19/2, Num 19 arg; Flavus pulvis, Płowy piaſek. Mącz 129d; Ravidus, idem quod ravus, color, rarus, Płowy ciemnożółty podpoláły. Mącz 348a, 129d [2 r.], 146a, 348a, 512b; RejAp 56v; CzechRozm 171v, 266; I dąb choć mieścy przeſchnie/ choć lift ná nim płowy/ Przedſię ſtoi potężnie/ bo ma korzeń zdrowy. KochFr 132; KlonŻal C2v; Hammonium, Coloris genus vergentis in rufum – Płowi. Calep 471b, 455b; KlonWor 21; [Záwłłek [lege: zawiłek] brunatny/ [...] Zawiłeg drugi ma kwiát płowieyſzy SienHerb M#v; Różne głosy, gdy krzyczą wszyscy [walczący] swym językiem, Właśnie jak się lwi płowi głodnym lwiczym rykiem Odzywają w libijskich, niegościnnych skałach StryjPocząt 170].

W charakterystycznych połączeniach: płowy(-a, -e) byk jałowica (jałowka) (2), koń (5), krowa (4), kwiat, lew, list, morze, nieuk [= młody wół] (2), oczy, piasek, skrzydła, wałach.

Wyrażenia: »płowa barwa, maść« (1:1): Helvus color, Bronátna cegielna álbo płowa máść. Mącz 154c; BibRadz I 88d marg.

[»włos płowy«: tedy też ich [Gotów] oſoby iáko ſam widział ták opiſſuie/ iſz ſą białego ciáłá/ włoſy płowe/ oczy wielkie máią StryjKron 33 (Linde).]

Szeregi: »cisawy albo płowy« (2): zá tym koniem białym wnet wybieżał koń ćiſáwy álbo płowy/ á ná nim ſiedzący z miecżem wielkim RejAp 57, Ee.

»płowy albo czerwony« (1): Barwá tá [krowy przeznaczonej na ofiarę] płowa ábo czerwona znáczy grzech Kośćiołá iego BibRadz I 88d marg.

Przen (3): Onći [pokusiciel] to ieſt ſmok wielki/ á płowy/ wąż ſtáry/ ktory dyabłem ieſt y ſzátánem názwány LatHar 590.
Zwrot: »ubrać w skorę płową lwową« = przyrównać do lwa (1): Cżwarty rodzay tyráńſtwem y mocą nárabia: Ták cudzy pot y pracą do śiebie przewabia. A tę Sektę ieſli chceſz vbierz w ſkorę płową, W iákiey Hercules chodźił, oſobliwą Lwową. KlonWor **v.
Wyrażenie: »płowy lis« = podstępny człowiek (1): Nie przeſtánie ná twoim/ áż przeda y ćiebie/ Iák Iudaſz wytucżony ná Miſtrzowſkim chlebie. Pan go karmi báránkiem: á on przedſię owym Zoſtáie Wilkiem ſzárym/ y też Liſem płowym. KlonWor 28.

Synonim: ciemnożółty.

Cf PŁOWOGŁOW

MN