[zaloguj się]
[pdf]

POBUDZAĆ SIĘ (24) vb impf

się (17), sie (7).

o oraz a jasne.

Fleksja
inf pobudzać się
indicativus
praes
sg pl
1 pobudzåmy się
3 pobudzå się pobudzają się
praet
sg pl
3 m pobudzáł się m pers pobudzali się
f pobudzała się m an
imperativus
sg
2 pobudzåj się
conditionalis
pl
1 m pers bysmy się pobudzali
3 m pers by się pobudzali
subst by się pobudzały

inf pobudzać się (3). ◊ praes 3 sg pobudzå się (4). ◊ 1 pl pobudzåmy się (1). ◊ 3 pl pobudzają się (4). ◊ praet 3 sg m pobudzáł się (4). f pobudzała się (1). ◊ 3 pl m pers pobudzali się (1). ◊ imp 2 sg pobudzåj się (1). ◊ con 1 pl m pers bysmy się pobudzali (1). ◊ 3 pl m pers by się pobudzali (2). subst by się pobudzały (1). ◊ part praes act pobudzająć się (1) SkarŻyw.

Sł stp s.v. pobudzać, Cn, Linde brak.

1. Nabierać chęci, dodawać sobie samemu ochoty, zapału, podniecać się do czegoś; też: być zachęcanym; excitare se, excitari, incitari Modrz (22):

pobudzać się do czego (10): ModrzBaz 10v, 14v, 58v; Y cżytáiąc Iozeph kśięgi ony/ y táki przykłád Pátryárchy máiąc/ pobudzał ſie teſz iuſz do wiáry Chrześćiáńſkiey. SkarŻyw 457, 2, 396; Phil D4; LatHar 110; SkarKaz 121b, 242a.

pobudzać się z czego (2): Ztą święty Bernárdyn [...] rad rozmawiał/ y z iey ſię rozmow ku miłośći Páná Bogá pobudzał SkarŻyw 459; SkarKaz 242a.

pobudzać się ku czemu (9): OpecŻywPrzedm C4; niech twoy [dzwonie Zygmuncie] ohromny brzęk/ biye ludzyom w noſy. Aby ſie pobudzáli/ y ku Páńſkyey chwale/ Y w Rzecżypoſpolitey záwżdy trwáli ſtale. RejZwierz 105v; BibRadz Ps 34 arg; SkarŻyw 97, 103, 107, 132, 206, 459.

pobudzać się na kogo (1): zdáło mu [Filipowi] ſie we ſnach/ iż iego żoná z bogiem Hámonem miáłá złącżenie. [...] gdy ſie wroćił/ záſtał żonę brzemienną/ vwierzył ſwemu widzeniu/ ále potym z gniewem ſie ná nię pobudzał wątpiąc. BielKron 122v.

pobudzać się czym (8): niewádźić też nic w roboćie zábáwiáć śię iákiemikolwiek żárty [...]: mogą być do tego obráne iákie chędogie báśni/ ábo gadki/ ábo hiſtorye/ ktoremiby śię dźieći pobudzáły do roboty ModrzBaz 10v, 58v; SkarŻyw 2, 132; Phil D4; OrzJan 38; więcey ſię tu maſz miłośćią niźli boiáznią do żalu pobudzáć. LatHar 110; SkarKaz 121b.

W charakterystycznych połączeniach: pobudzać się do cielesności, do cierpienia, do czci i sławy, ku grzeszeniu, do hardości, ku jałmużnie, do miłości (Pana Boga) (2), ku naśladowaniu cnot, ku Pańskiej chwale (2), do pełnienia wolej bożej, do powagi prawa, do roboty (2), do rozkoszy, do szukania [czego], do wiary, ku wyrażeniu [czego], do żalu; pobudzać się bojaźnią, cudzą przygodą, historyjami, miłością (2), przykładem [czyim] (2), z rozmow [czyich]; pobudzać się z gniewem, wielce (więcej) (3).

Fraza: »sam się pobudzać« [szyk zmienny] (2): pobudza ſię ſam ku chwałam Páńſkim. BibRadz Ps 34 arg; ModrzBaz 116.
W przen (3): Przez rozmyſlanijé tedy cżęſté żywota Iezuſowégo/ ſerce ſie pobudzá ku wielkié miloſci OpecŻywPrzedm C4; ácżkolwiek ſerce wielkośćią męſtwá vtwierdzone/ ſámo ſię pobudza do podeymowánia rzecży trudnych ModrzBaz 116; SkarŻyw 132.
2. Zachęcać się nawzajem, podjudzać się [do czego] (1): zmowiwſzy ſię z pogáńſtwem/ ſzli iáko nieprzyiaćiele [na św. Bonifacyjusa]/ do woyny ſię y bitwy pobudzáiąć. SkarŻyw 519.
3. Powstawać [komu] (1): czáſem téż/ do niego [woda ciepliczna do żołądka] z bliżſzych mieyſc/ ták wielé humorów ſłonych á przykrych przywodząc/ iż więtſza niż przyrodzóna do iedzenia/ chęć ſye iem [= ludziom] pobudza Oczko 32v.

Synonimy: 1. podżegać się, skłaniać się, wzruszać się; 3. poczynać się, powstawać.

Formacje współrdzenne cf BUDZIĆ SIĘ.

Cf POBUDZAJĄCY SIĘ

TG, ZCh